Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги

 
Ўзбекистонда бозор иқтисодиёти шароитида мулкчилик 
шаклларининг пайдо бўлиши ва ижтимоий табақаланишнинг ўзига хос 
хусусиятлари 
Латипов Ашурали – СамДАҚИ “Кўчмас мулкни баҳолаш ва бошқариш” 
мутахассислиги бўйича 1-босқич магистранти, 
Гиясов Бобо Джуракулович – СамДАҚИ “Кўчмас мулк экспертизаси ва 
уни бошқариш” кафедраси доценти, и.ф.н., 
Турдибеков Юсуф Ибрагимович – СамДАҚИ “Кўчмас мулк 
экспертизаси ва уни бошқариш” кафедраси катта ўқитувчиси. 
Ўзбекистон мустақил бўлгандан кейин ривожланишнинг бозор 
иқтисодиёти йўналишини танлади. Бунда мамлакатимизнинг биринчи 

---

164 
Президенти И.А.Каримов асосий эътиборни мулкчилик муносабатларига 
қаратди. Мустақилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб давлат мулкидан 
фарқли равишда турли мулк шакллари пайдо бўлди ва шаклланди.
Жамият ривожининг ҳозирги босқичида мулкчилик муносабатлари ўз 
ичига давлат мулкини, ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш ва матлубот 
соҳаларидаги 
жамоа 
мулкининг 
хилма-хил 
турларини, 
ижтимоий 
ташкилотлар мулкини, уй хўжалиги ва шахсий томорқа хўжалиги ҳамда якка 
тартибдаги меҳнат фаолияти билан боғлиқ бўлган меҳнаткашларнинг шахсий 
мулкини, ташқи иқтисодий муносабатлар соҳасидаги аралаш мулк 
шаклларини ва хусусий мулкларни олади. Шу сабабли «Ўзбекистон 
Республикасининг мулкчилик тўғрисида»ги қонунида турли-туман мулклар 
қуйидаги мулк шаклларига киритилади: давлат мулки, жамоа мулки, хусусий 
мулк, шахсий мулк, аралаш мулк.
Бозор муносабатларига ўтишнинг асосий шарти кўп укладли 
иқтисодиётни ва рақобатлашувчи муҳитни шакллантириш учун шарт-
шароитини вужудга келтиришдан иборат. Бунда асосийси мулкчилик 
масаласини ҳал қилишдир. Шу сабабли республикамизнинг биринчи 
Президенти И.А.Каримов мулкчилик масаласини ҳал қилишни «...бозорни 
вужудга келтиришга қаратилган бутун тадбирлар тизимининг тамал тоши 
бўлиб хизмат қилади»
5
деб алоҳида таъкидлаб кўрсатади.
Диаграммадан кўринадики, мамлакатимизда рўйхатга олинган жами 
корхоналарнинг 7,0 фоизини давлат мулкидаги корхоналар, 93,0 фоизини 
мулкчиликнинг нодавлат шаклидаги корхоналар, шундан, 56,1 фоизини – 
фермер ва деҳқон хўжаликлари, 20,8 фоиз – хусусий корхоналар, 0,9 фоиз – 
хорижий капитал иштирокидаги корхоналар, 0,4 фоиз – акциядорлик 
жамиятлари ташкил этган.
Шунингдек, мамлакат ялпи ички маҳсулоти таркибида нодавлат 
секторининг улуши ҳам сезиларли даражада ошиб бормоқда .
 
Бозор иқтисодиётини вужудга келтириш вазифаси ўтиш даврида 
5
Каримов И.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Т.3., - Т.: Ўзбекистон, 1996, 202-б.