Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги

Даромад 
ёндашуви
га 
асосан 
баҳолаш 
объекти 
қиймати 
даромадлиликнинг эҳтимолий меъёри ва баҳолаш объекти фаолияти билан 
боғлиқ бўлган барча бўлиши мумкин бўлган таваккалчиликларни ҳисобга 
олган холдаги кутилаётган даромад (харажат)ларнинг жорий қийматини 
ҳисоблаш йўли билан аниқланиши мумкин. Даромад ёндашуви доирасида энг 
кўп тарқалган усуллар бўлиб даромадни капиталлаштириш усули ва пул 
оқимини дисконтлаш усули (DCF) ҳисобланади. 
Қиёсий ёндашув
ни қўллаш баҳоланаётган объектга қиёсланадиган, 
баҳолаш санасигача бозорда ўз ўрнига эга бўлган объектлар савдоси бўйича 
битим ёки таклифларнинг бозор баҳоларини таҳлил қилишга асосланади. 
Қиёсий ёндашувда кўпроқ сифати ва ҳолати бўйича аналог бўлган 
объектларга бозор баҳоси ҳақида ҳаридорнинг ҳабардорги, шунинг учун у 
ўзини қизиқтирган объектни сотиб олишда келтирилган баҳодан юқори 
тўламаслиги тўғрисидаги тахминларга асосланган сотувларни таққослаш 
усули фойдаланилади. 
Футбол стадионларини баҳолаш учун қиёсий ёндашувни қўллаш 
ҳақида гап борганда, бу нарса ушбу объектларнинг олди-сотти битимлари 
бозорининг йўқлиги сабабли қийинлигини кўриш мумкин.
Харажат ёндашуви
кўпроқ алмаштириш тамойилига асосланади. 
Унинг мазмуни шундан иборатки, ахборотга эга бўлган ҳаридор 
ўзлаштирилган ер участкасига унга тенг фойдали бўлган иншоотни 
қурилишга кетадиган харажатларни ҳисобга олган холдаги ўзлаштирилмаган 
ер участкаси қийматидан кўп тўламайди. Бошқача айтганда, харажат 
ёндашуви баҳолаш объекти жойлашган ер участкаси қийматини баҳолаш ва 
уни қайта қуриш ёки алмаштириш учун зарур харажатларнинг емирилиш ва 
эскиришни ҳисобга олган холда ҳисоблашни назарда тутади. 
Қайта қуришга харажатлар оригинал материаллар ва технологияларни 
қўллаган холда объектнинг аниқ нусхасини яратиш учун зарур бўладиган 
харажатлар ҳисобланади. Алмаштириш харажатлари – бу баҳолаш санасида 
қўлланилган материаллар ва технологияларни қўллаган холда аналог 
объектни яратишга зарур бўладиган харажатлар. 
Хулоса қилиб айтганда, бу борада баҳолаш фаолияти олдида бугунги 
кунда жуда кўп муаммолар мавжуд, биринчидан, мамлакатда спорт 
иншоотлари кўп, лекин улар тўғрисида ахборот базаси мавжуд эмас, шунинг 
учун уларни баҳолашда даромад ва қиёсий ёндашувлардан фойдаланиш 
имконияти чекланиб қолмоқда. Иккинчидан, стадионлар қурилишида 
замонавий материаллар ва технологиялардан фойдаланилмоқда, лекин 

---

191 
уларнинг қурилиш бўйича ҳам, смета тузиш бўйича ҳам меъёрий ҳужжатлари 
бугунгача ишлаб чиқилмаган. Бу муаммоларнинг тезда ечимини топиш 
орқали миллий қурилишни яна бир поғона юксалтирамиз. 
Фойдаланилган адабиётлар: 
1. Футбольные стадионы. Технические рекомендации и требования. 5-е 
изд. FIFA, 2011. 
2. Деева А.И. Ценообразование: учебное пособие.- М.: КНОРУС, 2011.-
360с. 
3. Ёдгоров В.У., Бутунов Д.Я. Хаитов Э.Б. Ценообразование в 
строительстве. Учебное пособие. Т.: ТАСИ, 2012.