Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус та ъ лим вазирлиги

Иш
ловчилар 
сони 
(
нафар
)
 
x
 
S
 
D
 
-
-
-
-
-
-
-
-
-
●
 
'
 
'
 
'
 
'
 
'
 
'
 
 
'
 
'
 
'
 
М
 
B
 
A
 

---

Меҳнатнинг таклифига яна ишнинг қизиқарли бўлиши, ундан обрў 
топиш, қўшимча имтиёз олиш, юқори мансабга эришиш имкони, ишсиз 
қолиш хавфининг йўқлиги, меҳнат шароитининг яхшилиги, шунингдек 
ишхонадан арзон кредит (қарз) олиш имкони ва бошқалар таъсир қилади.
Меҳнатнинг таклифига нуфус қонуни, яъни аҳолининг ўсиш қонуни 
хам таъсир қилади. Аҳоли тез ўсиб, меҳнат қилиш ёшига етган аҳоли қанча 
кўп бўлса, меҳнат таклифи хам шунча кўп бўлади. Ўзбекистонда 1995 йилда 
меҳнат ёшига етганлар жами аҳолининг 49.3%ни ташкил этади. Шунга кўра 
меҳнат таклифи ҳам кўп бўлган. 1995 йилдан бошлаб Ўзбекистонда аҳоли 
ўсишининг секинлашуви натижасида тахминан 2015 йилдан бошлаб меҳнат 
таклифининг қисқаришига олиб келди. Аммо, шу даврга келиб меҳнатга 
талаб хам кескин қисқариши мумкин, чунки техника шиддат билан ўсмоқда.
2008 йилда бошланган ва бугунги кунда кўлами тоборо кенгайиб 
бораётган жахон молиявий – иқтисодий инқирози реал секторга яъни 
иқтисодиётнинг барча жабхаларига, жумладан бандлик ва ишсизликка ҳам ўз 
таъсирини ўтказмоқда.
Ишчи кучи махсус товар бўлиб, у ишлаб чиқаришга хизмат
қилади, яъни унинг иштирокида пировардиди истеъмолга тайёор товарлар 
яратилади. Меҳнатга бўлган талабнинг миқдори меҳнат билан яратиладиган 
товар ва хизматларга бўлган талабнинг хажмига боғлиқ бўлади. Агар бозорда 
товарларга талаб ошиб, улар яхши сотилиб турса, меҳнатга ҳам талаб ортади. 
Агар талаб қисқариб товар бозори касодга учраса, мехнатга талаб қисқаради. 
Мана шу сабабли иқтисодий инқирозлар даврида меҳнатга талаб кескин 
қисқариб кетади, яъни ишсизлар сони кескин ошиб кетади.
Мамлакатимиз Призиденти И.А.Каримов ўзининг “Жахон молиявий-
иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари 
ва чоралари” китобида қайд қилиб ўтганларидек: ”Аҳолининг иш билан 
таъминланиш муаммоларини ҳал қилишда ҳам жиддий сифат ўзгаришлари 
кўзга ташланмоқда. Биз учун ўта долзарб бўлган бу масалани ечишда кичик 
бизнес ва хусусий тадбиркорликни жадал ривожлантириш билан бирга, 
хизмат кўрсатиш соҳаси ва касаначиликнинг турли шаклларини кенг жорий 
этиш, қишлоқ жойларда чорвачилик ривожлантиришни рағбатлантиришга 
алохида ахамият берилмоқда.
2008 йил мобайнида юртимизда 661 мингга яқин, жумладан, кичик 
бизнес сохасида 374 мингта, хизмат кўрсатиш ва сервис соҳасида қарийб 220 
мингта, касаначилик хисобидан эса 97 минг 800
1
та янги иш ўрни яратилди. 
Бу 
республикамизда 
жаҳон 
молиявий-иқтисодий 
инқирозини 
таъсирини камайтириш ва уни бартараф этиш бўйича амалга оширилган чора 
тадбирларнинг натижасидир. Шунга кўра ҳукуматлар даражасида инқироздан 

---

чиқиш бўйича давлат дастурларини ишлаб чиқишда бандлик масалаларини, 
талабни рағбатлантириши орқали ишлаб чиқариш кўламини кенгайтиришга 
қаратилган кескин чораларни кўриш масаласи долзарб қилиб қўймоқда.
Бизнинг мамлакатимизда эса юқоридаги масалаларни олдини олиш 
мақсадида 2009-2019 йилларга мўлжаллаб инқирозга қарши чоралар дастури 
қабул қилинди ва унда бир қатор устувор йўналишлар, вазифалар, тадбирлар 
белгилаб берилди. Хусусан ахоли бандлигини таъминлаш мақсадида 2009 
йилнинг ўзида 1389 та янги маиший хизмат кўрсатиш корхоналари ташкил 
этилиши мўлжалланган. Чунки шахобчаларнинг асосий қисмини қишлоқ 
жойларда ташкил этилди. Ташкил етилиши мўлжалланган шахобчаларда ҳар 
йили 200 минг ортиқ янги иш жойлари ташкил этилиши кўзда тутилган.
Президентимиз ўз асарларида 2018 йилдан яна бир муҳим устувор 
вазифа – бу мамлакатимизни модернизация қилиш ва ахоли бандлигини 
оширишринг мухим омили сифатида ишлаб чиқариш ва ижтимоий 
инфрактузилмани янада ривожлантиришдан иборат эканлигини белгилаб 
бердилар. Чунки инфратузилмани ривожлантириш кўп меҳнат талаб 
қиладиган кенг кўламли соха хисобланади. Бу янги иш ўринларини ташкил 
этиш, ахолининг, айниқса ёшларнинг иш билан бандлигини таъминлаш, 
одамларнинг даромади ва фаравонлигини ошириш имконини беради.