Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги академияси дастлабки тергов ва криминалистика кафедраси тергов фаолияти мутаҳасислиги

Ҳодиса жойини кўздан кечиришни ўтказишдаги танаффуслар. Айрим ҳолларда, кўздан кечириш узоқ муддат давом этади ва ҳодиса жойини кўздан кечириш жараёнига танаффус эълон қилинади. Бундай танаффуслар (ҳодиса жойи тарк этилмаганда ҳам) тўғрисида ҳодиса жойини кўздан кечириш баённомасида қайд этилиши керак. Баённоманинг танаффусгача тузилган қисми иштирокчилар томонидан имзоланади. Танаффуснинг бошланиш ва тугаш вақтлари баённомада соат ва дақиқасигача қайд этилади. Бундан ташқари, танаффус тергов эксперименти ёки тинтув ўтказиш зарурияти туғилиши билан ҳам эълон қилиниши мумкин. Ушбу ҳолат ҳам ҳодиса жойини кўздан кечириш баённомасида қайд этилиши керак.
1.2 Ҳодиса жойини қайд этиш усуллари. Ҳодиса жойини кўздан кечириш тергов ҳаракатини ўтказиш жараёнидаги ҳал этиладиган асосий вазифалардан бири бу ҳодиса жойини қайд этишдир. Ҳодиса жойини қайд этиш уч усулда амалга оширилади: вербал, график ва техник. Вербал усул деганда, ҳодиса жойидаги ҳолат, буюм ва предметлар, излар ва атрофдаги обьектлар тўғрисида бевосита қўл билан ёки бирор восита (машинка, компютер) ёрдамида ёзиш тушунилади. Вербал қайд этиш терговчи тузадиган ҳодиса жойини кўздан кечириш баённомасида амалга оширилади. График усул билан қайд этишда, юқорида кўрсатилганларнинг жойлашуви ёки бирор хусусиятлари схематик тарзда чизилади ва ушбу чизма ҳодиса жойининг режа-схемаси дейилади. Техник қайд этиш фотоаппарат ва видеокамералар ёрдамида амалга оширилади. Фототасвирга тушириш натижалари бўйича фотожадвал тузилади. Ҳодиса жойини фототасвирга олиш суд фотографиясининг қоидаларига асосан амалга оширилади. Ҳодиса жойининг режа-схемаси ва фотожадвал кўздан кечириш баённомасига илова қилинади.
Ҳодиса жойини кўздан кечириш баённомаси. Ҳодиса жойини кўздан кечириш баённомаси бевосита тергов ҳаракатини ўтказиш жараёнида ёки унинг тугатилиши билан тузилади ва кўздан кечириш иштирокчилари томонидан имзоланади. Агар обьектив сабабларга кўра (ёмғир, қор ёғиб туриши ва бошқалар), баённомани тузишнинг имконияти бўлмаса, терговчи ўзига баённоманинг хомаки нусхасини тузиб олади ва биринчи имконият туғилиши билан уни оққа кўчиради ва қатнашчиларга имзолатади. Холислар баённоманинг ҳар бир варағига имзо қўйишлари керак.
Баённома қўлёзма шаклида, махсус бланкларда ёки компютер (ноутбук) ёрдамида бажарилиши мумкин. Агар қўлёзма тарзида тузилган баённома дастхатини ўқиш қийинчилик туғдирадиган бўлса, унга албатта, компютерли ёзув ҳам илова қилинади. Баённомани икки нусхада тайёрлаш тавсия этилади (иккинчи нусха экспертиза тайинлаш тўғрисидаги қарор билан бирга, экспертга тақдим этилиши мумкин).