Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

 Аура нима ёки эпилепсия хуружи бошлани шини олдиндан билиш 
мумкинми?
Аура – бу эпилепсия хабарчиси. Хуружлар бош ланишига бир неча 
соат қолганда, баъзан эса бир-икки кун олдин беморнинг уйқуси 
қочади, хавотир пайдо бўлади, жаҳлдор бўлиб қолади, юзи ёки тана-
сининг баъзи жойларида увишишлар пайдо бўлади, лаб бурчаклари 
титрай бошлайди. Одатда, мана шу белгилардан сўнг катта тутқаноқ 
хуружлари бошланади. Тутқаноқ хуружларидан олдин аураларнинг ке-
лиши бу яхши. Чунки бундай пайтда бемор ўзини хавфсиз жойга ола-
ди, ота-онаси ёки ўзи уйдан чиқиб кетмайди, хавфли жойларда юрган 
бўлса, хавфсиз жойга ўтади ва ҳ.к. Бироқ эпилепсиянинг баъзи тур-
ларида ауралар кузатилмайди. Аурасиз учрайдиган катта тутқаноқ 
хуружлари ҳаёт учун хавфлидир! Бундай беморлар бош мия ва тан 
жароҳатларига кўп дучор бўлишади. Чунки хуружлар бўлиш пайтини 
бемор билмайди ва ўзини хавфсиз жойга ололмайди. 

 Тутқаноқ хуружи қандай бошланади?
Тутқаноқ хуружи тўсатдан бошланади. Хуруж бошланганда бемор-
нинг юзи ва оёқ қўллари бир томондан тортиша бошлайди ва бемор 
ғужанак бўлиб ётиб олади. Нафас олиш қисқа вақтга тўхтайди ва бе-
морнинг ранги кўкариб кетади. Бу пайтда у қичқириб юборади, тили-
ни тишлаб олади. Беморнинг барча мускуллари қотиб қолади (тоник 
босқич). Бу давр ўртача 1 дақиқа давом этади. Баъзида 30 сониядан 
ошмайди.
Кейин хуружларнинг титроқли даври (клоник босқичи) бошла-

---

ЗАРИФБОЙ ИБОДУЛЛАЕВ
30
нади. Бунда бош ва оёқ-қўллар тит рай бошлайди. Бош орқа ва ён то-
монларга бурала ди, кўз олмаси юқори ва ён томонга қараб оғади. Шу 
ҳолатда титрашлар давом этиб туради. Титроқ лар 2–3 дақиқа давом 
этади, бу пайтда бемор сийиб ҳам юборади. Тоник-клоник хуружлар-
нинг умумий давомийлиги 3–5 дақиқага тенг. Хуружлардан сўнг бе-
мор 2 соат мобайнида қаттиқ уйқуга кетади. Уни уйғотмаслик керак. 
Уйқудан тургандан сўнг бош оғриғи кузатилади.
