Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

 Эпилепсия қандай касаллик?
Эпилепсия – турли хил хуружлар ва хушдан кетишлар билан намо-
ён бўлувчи бош миянинг сурункали касаллиги. Ҳар 1000 кишидан 5–10 
та одамда эпилепсия касаллиги аниқланади. Эпилепсиянинг 70 фоизи 
20 ёшгача бўлган даврда ривожланади. Касалланиш даражаси эркак ва 
аёлларда деярли бир хил. 

 Эпилепсия буюк шахсларда ҳам учрайдими?
Тарихдан маълумки, Суқрот, Платон, Юлий Цезарь, Жанна Д‘Арк, 
Ван Гог, Наполеон, Ф. Достоевский каби буюк шахслар эпилеп-
сия билан оғриган. Шу сабабдан баъзи мутахассислар фақат куч - 
ли тафаккур эгалари эпилепсия билан оғришади, дейишса, бошқа бир-
лари тутқаноқ хуружлари одамда иқтидор куртакларини қўзғаб юбора-
ди, деб ҳисоблашади. 
Бу фикрларга тўла қўшилиш қийин. Лекин эпилепсия билан 
оғрийдиган баъзи беморларда кучли иқтидор аломатларини мен ҳам 
кузатганман. 
Клиникамизга даволанишга келган беморлар орасида кучли рассом, 
шоир ва математиклар бўлган. Бундай беморлар ичида инсон ҳайратда 
қоладиган ҳикматли иборалар ўйлаб топувчилар, ҳикматларга бой 
бўлган тўртликлар битувчилар кўп. 
Доимо хуруж кузатиладиган бир бемор қизда сезги ва идрок 
қобилиятининг кучайганини гувоҳи бўлганман. Бироқ эпилепсия ка-
саллиги билан оғрийдиган аксарият беморларда тутқаноқ хуружлари 
вақтида тўхтатилмаса, оғир руҳий бузилишларга олиб келади, улар-
нинг ақли заифлашиб боради. 
Тутқаноқ хуружлари қанчалик эрта ёшда бошланса, руҳий бузилиш-
лар шунча эрта ривожланиши мумкин. Шундай бўлса-да, оғир руҳий бу-
зилишлар эпилепсиянинг барча турида ҳам кузатилавермайди. 

---

ЗАРИФБОЙ ИБОДУЛЛАЕВ
28

 Эпилепсия наслий касалликми? 
Худди бошқа асаб касалликларидаги каби эпилепсияда наслий омил-
нинг ҳам аҳамияти бор. Ўтган асрнинг 50-йилларигача аксарият дав-
латларда эпилепсияда наслий омилнинг аҳамияти жуда бўрттириб 
кўрсатилган. Кейинчалик илм-фан ютуқлари бундай фаразни йўққа 
чиқарди. Ҳозирги даврнинг статистик маълумотларига кўра, ота-она-
лардан бири эпилепсия билан оғриса, улардан касал бола туғилиши 
хавфи 10 фоиздан ошмайди. 
