‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

M ehn at  tarbiyasi 
—  shaxsga  m e h n a tn in g   m ohiyatini c h u q u r  anglatish, 
u l a r d a   m e h n a t g a   ongli  m u n o s a b a t ,   s h u n i n g d e k ,  m uayyan 
ijtim oiy-foydali  harakat  yoki  kasbiy  k o 'n ik m a   va  malakalarini 
s h a k l l a n t i r is h g a   y o ‘n a ltirilg a n   peda g o g ik   faoliyat  jara y o n i; 
ijtim oiy  tarbiya ning  tarkibiy  qismi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M u n o z a ra   (tarbiya  metodi sifatida)  — tarbiyalanuvchilarga  hissiy-og‘zaki 
t a ’sir  k o ‘rsatish  aso s id a   u la rd a   m a ’n a v i y - a x l o q iy   s ifa tla rn i 
shakllantirishga  y o ‘naltirilgan  b a h s - m u n o z a r a   usuli.
N a z o r a t   ( t a ’lim  ja ra y o n id a )—  t a ’lim  oluvchining  b ilim ,  k o ‘n ik m a   va 
m alakalari  darajasini  a niqlash,  o 'lc h a s h   va  b a h o l a s h  jarayoni.
N a fo s a t  didi  —  shaxsning  b u y u m   yoki  hodisaga  n isb a ta n   m u n o s a b a t 
bildirish  turi,  obyektiv  nafosat  o ‘lchovi.
N a fo s a t  m adaniyati  —  g o ‘zallikni  his  etish,  u n d a n   za v q la n ish ,  m avjud 
g o ‘zalliklarni  asrash  va  boyitish  y o 'lid a  o 'z la s h tirilg a n   bilim  
h a m d a   am alga  oshiriladigan  nafosat  faoliyatini  tashkil  etish 
darajasining  sifat  k o ‘rsatkichi.
N a fo sat ongi  — g o ‘zallik, g o ‘zallikni  his etish,  uning  m o h iy a tin i anglash, 
nafosat  his-tuyg‘usi,  nafosat  didi  kabi  tu s h u n c h a l a r n i n g   o n g d a  
aks  etishi.
N a fo s a t  tarbiyasi  (estetik  ta rb iy a —  lo tin c h a  «estezio»  g o ‘zallikni  his 
q ila m a n )  —  o ‘quvch ilarn i  voqelik,  tabiat,  ijtim oiy  va  m e h n a t  
m un o sab atlari  va  tu rm u s h   g o ‘zalliklarini  a n g la s h ,  id ro k   etish 
va t o ‘g ‘ri tushu n ish g a  o ‘rgatish,  ularning b adiiy d id in i o 'stiris h , 
u l a r d a   g o 'z a l l i k k a   m u h a b b a t   u y g ‘o t i s h ,   u l a r   t o m o n i d a n  
g o ‘zallikni  yaratish  qobiliyatlarini  tarbiyalashga  y o ‘n altirilgan 
pedagogik jara y o n ;  ijtimoiy  tarbiyaning  m u h i m   ta rk ib iy   qismi.
Oila  —  kishilarning  nikoh  yoki  q o n - q a rin d o s h lik   rish talari,  u m u m iy  
t u r m u s h   tarzi,  axlo q iy   n ia s ’uliyat  h a m d a   o ‘z a r o   y o r d a m g a  
asoslanuvchi  kichik  guruhi.
Oilaviy  m u n o s a b a tla r  —  o t a - o n a l a r   (yoki  b o la n in g   k a m o l o t i   u c h u n  
m a s ’ul  b o ‘lgan  s h a x s la r )  h a m d a   f a r z a n d l a r   o ‘r t a s id a   t u r li  
y o 'n a lish lard a  tashkil  etiluvchi  m u n o sab atlar.
Oila  tarbiyasi  — o ta - o n a l a r  (yoki  bola  kam oloti  u c h u n   m a s ’ul shaxslar) 
to m o n id a n  tashkil  etiluvchi  h a m d a   fa rzandlarni  h a r  t o m o n l a m a  
y e t u k ,  sogMom  e tib   ta rb iy a la s h g a   y o ‘n a l t i r i l g a n   p e d a g o g ik  
jarayon.
O ligofreniya  (y u n o n c h a   «olygos»  —  kam ,  «phren»  —  aql)  —  bu   natal 
(tu g ‘ilish  payti)  yoki  p o s tn a ta l  (h a y o tiy   r iv o jla n ish n in g   e r ta  
b o s q ic h i)  d a v r la rd a   m a r k a z i y   nerv  t i z i m i n i n g   z a r a r l a n i s h i  
natijasida  yuzaga  k e ladiga n  aqliy  yoki  psixik  rivojlanm aslik.
Oliy  t a ’lim  —  o ‘rta  maxsus,  k a s b - h u n a r  t a ’limi  negiziga  a s o s la n ib ,  ikki 
bo sq ich   (bakalavriat  h a m d a   m a g istra tu ra )d a   ta sh k il  e tila d ig a n  
h a m d a   m utaxassisliklar y o 'nalishlari  b o ‘y ic h a  xalq  x o ‘jalig in in g
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

t u r li   s o h a la r ig a   oliy  m a ’lu m o tli  inutax assislarn i  ta y y o rla b  
beruvchi  t a ’lim  bosqichi.