Ю. В. Петров, Х. Т. Эгамбердиев, Б. М. Холматжанов, М. Алаутдинов



Download 7,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet147/164
Sana03.07.2022
Hajmi7,48 Mb.
#736073
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   164
Bog'liq
22. Атмосфера физикаси. Петров Ю.В, Эгамбердиев Х.Т

таркалиш нукталари
213


Окимларнинг йигилиши ёки таркалиши иккита хаво окимлари 
мавжуд булганида бирор чизик буйлаб юз бериши хам мумкин.
Окимларнинг йигилиши ёки таркалиши хаво окимларининг но- 
текис жойлардан харакатида кузатилиши мумкин. Рельеф таъсири- 
да окимларнинг торайиши ёки кенгайиши кузатилади. Бу жараён 
давомида шамол тезлиги хам узгаради.
8.4. Геострофик шамол. Ш амолнинг барик конуни
Агар хаво заррасига факат босим горизонтал градиента кучи- 
гина таъсир этганида, Ньютоннинг иккинчи конунига мувофик
унинг харакати узгармас тезланишга эга буларди. Сон жихатдан 
бирлик массага нисбатан хисобланган 
горизонтал барик гра­
диент кучининг кийматига тенг булган б у тезланишнинг тартибини 
аииклайлик. Нормал атмосфера шароитида ( Р п=  1 ООО гПа, Т0=213 К ) 
хаво зичлиги 1,273 кг/м3 га тенг. Горизонтал барик градиентни
г)Р
1 гПа/100 км га тенг деб оламиз. У холда, р ва — ларнинг сон
дп

д Р

2
кийматларини 
— ифодага куйиб, тезланнш тахминан 10' м/с га
тенг эканлигини топамиз.
Хаво зарраси паст босим томонга харакатланишни бошлаши 
билан, тезликка нормал буйлаб унгга йуналган (ш имолий ярим- 
шарда) Кориолис кучи пайдо булади. Кориолис кучининг пайдо 
булиш и хаво заррасининг уз уки атрофида айланаётган Ерга нисба­
тан, яъни ноинерцион санок системасига нисбатан харакат- 
ланишига боглик. Бу холда ер сирти, яъни харакатланаётган хаво 
зарраси билан боглик булган координаталар системаси Ернинг 
суткалик айланиши жараёнида харакатланаётган хавода бурилади. 
Бунда хосил буладиган бирлик массага тугри келувчи тезланиш 
2Msintp v га тенг. Ш ам ол тезлиги F=10 м/с булганда 30° кенглик 
учун 
б у тезланишнинг тартибини 
аникдаймиз. 
Ер айланма 
харакатининг бурчак тезлиги <« = 
7.29 1 о ’5 
с"1 эканлигини хисобга 
о л - 
сак, Кориолис тезланиши 0,75-10"3 м/с2, яъни босим горизонтал гра­
диента кучининг тезланиши тартибида булади.
Хаво зарраси Кориолис кучи таъсири остида бу куч босим го ­
ризонтал градиента кучи билан мувозанатга келгунча унгга бури­
лади. Бундай холат хаво изобаралар буйлаб харакатланишни бош- 
лаганда 
юз 
беради. 
Бундай 
тугри 
чизикли 
бир 
текисдаги
214


ишкаланишсиз хдракат геост роф ик шамол дейилади (37-расм). 
Геострофик шамол тезлигини заррага таъсир этувчи кучларнинг 
мувозанаги шартидан аниклаш мумкин:
-
-
1 ЯР

Download 7,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish