Yevrosiyo materigining shakillanish tarixi geologik tuzilishi tektonikasi iqlimi va uning xususiyatlar

Materik geologik tuzilishiga ko‘ra ko‘p geologik davrlar davomida boshqa materiklar bilan bog‘ liq bo‘lgan.

• Materik geologik tuzilishiga ko‘ra ko‘p geologik davrlar davomida boshqa materiklar bilan bog‘ liq bo‘lgan.
• Agar biz Yevropani o‘zini alohida geologik tarixi taraqqiyotini analiz qilib ko‘radigan bo‘lsak Yevropada to‘rtta tektonik oblastni ajratish mumkin:
• 1). Sharqiy Yevropa (Rossiya) platformasi (bu platforma kattIq qismining burmali fundamenti asosan paleozoydan oldin tarkib topgan).
• 2). Kaledon tektonik oblasti, bunda burmalanishning asosiy bosqichlari quyi paleozoyda tugagan.
• 3). Gersin oblasti, uning glosinklinal taraqqiyoti yuqori paleozoyda tugagan.
• 4). Yevropaning boshqa hamma hududlarini egallagan Alp oblasti.

Osiyo Yer yuzasining to‘rtdan uch qismidan ortiqrog‘ini turli balandlikdagi va shakldagi tog‘ tizmalari hamda tog‘liklar, yassi tog‘ lik va platolar ishg‘ol qilgan; ular Osiyoning markaziy o‘lkalar orasida Tibet, Eron, va Kichik Osiyo tog‘liklari, Markaziy Osiyoning shimoliy qismidagi hamda Hindiston yarim orolidagi yassi tog‘lik va tog‘liklar ayniqsa katta maydonlarni ishg‘ol qiladi. Ana shu yassi tog‘lik va tog‘ liklarni chekka tog‘lar ulkan yoylar shaklida o‘rab olgan. Bu chekka tog‘lar ba’zi yerlarda bir-birlaridan ajralib, ikkinchi tog‘ kamarini hosil qiladi, ba’zi joylarda esa ular yana yagona tog‘ tuguniga aylanadi. Bu tog‘lar kamari orasidagi eng baland tog‘ tizmalari Kichik Osiyo tog‘ligining shimolidagi Pontiya, janubidagi Tavr, Eron tog‘ligini o‘rab turgan Turkman-Xuroson, Hindikush (shimolda), Zagros, Mekron va Sulaymon tog‘lari (janub va sharqda), Tibet tog‘ligini o‘rab turuvchi Qoraqum va Kunlun (shimolda) hamda Himolay (janubda) tog‘ tizmalaridir.

• Osiyo Yer yuzasining to‘rtdan uch qismidan ortiqrog‘ini turli balandlikdagi va shakldagi tog‘ tizmalari hamda tog‘liklar, yassi tog‘ lik va platolar ishg‘ol qilgan; ular Osiyoning markaziy o‘lkalar orasida Tibet, Eron, va Kichik Osiyo tog‘liklari, Markaziy Osiyoning shimoliy qismidagi hamda Hindiston yarim orolidagi yassi tog‘lik va tog‘liklar ayniqsa katta maydonlarni ishg‘ol qiladi. Ana shu yassi tog‘lik va tog‘ liklarni chekka tog‘lar ulkan yoylar shaklida o‘rab olgan. Bu chekka tog‘lar ba’zi yerlarda bir-birlaridan ajralib, ikkinchi tog‘ kamarini hosil qiladi, ba’zi joylarda esa ular yana yagona tog‘ tuguniga aylanadi. Bu tog‘lar kamari orasidagi eng baland tog‘ tizmalari Kichik Osiyo tog‘ligining shimolidagi Pontiya, janubidagi Tavr, Eron tog‘ligini o‘rab turgan Turkman-Xuroson, Hindikush (shimolda), Zagros, Mekron va Sulaymon tog‘lari (janub va sharqda), Tibet tog‘ligini o‘rab turuvchi Qoraqum va Kunlun (shimolda) hamda Himolay (janubda) tog‘ tizmalaridir.