Xudoyberdiyeva maftuna ilhomjon qizi

 

---

II Bob bo’yicha xulosa 
pH,TDS va suvning tiniqlik darajalari to’g’ridan to’g’ri uchluksiz 
aniqlash imkoniyati mavjud shu sababdan matematik modelda kislorotning 
kimyoviy istimol qilinishi (KKI) va Ruxsat etilgan aralashmalar konsentratsiyasi 
(REAK) aniqlandi.
Yer osti suvlarini tozlashning sxemasi tuzildi. Yer osti suvlarini tozalashning 
avtomatik boshqaruvining matematik modeli qurildi. Yer osti suvlarini tozlashning 
avtomatik boshqaruv tizimining algoritmi tuzildi. 
Suv tozalash tizimlarini ish holatini belgilash ishchi orqanlar va 
datchiklarning o’z-aro muvofiq holda ishlashini ta’minlash bo’yicha algoritm 
yaratildi. 
Asosiy o’zgarish parametlari belgilandi va beriluvchi signaler o’rtasida 
prioritet signaler berildi.
Texnologik jarayoning izlash holatini optimizatsiya qilish modeli ishlab 
chiqildi.
COB va KKI qiymat ko’rsatkichlarining farqlanish va o’zm aro bog’liq lik 
grafigi tuzildi asosiy deb belgilangan qiymatlar prioriteti belgilandi va texnologik 
jarayoni boshqarish tizimi algoritmga kiritildi.

---

III bob. DISSERTATSIYA ISHINING 
EKSPERIMENTAL TADQIQOT 
NATIJALARI
 
3.1. Laboratoriya stendlarida o'tkazilgan tajribalar natijalari 
Tajriba namunasini yaratishda EDS-WMWS va EDS-WP laboratoriya 
qurilmalari o'rganildi va ularga tajribaviy qiymatlar kiritish orqali avtomatika 
elementlarining ishlash natijalari olindi. 
EDS-WMWS o'quv ko’rgazma modulli tizim bo'lib, u suv va oqava suvlarni 
tozalash inshoatining texnologik jarayonini o’zida aks ettirib, manbadan 
stansiyagacha bo’lgan tozalash jarayonini va oqava suvlarni tozalab orqaga uzatish 
jarayonini ko’rsatadi.
Stend quyidagi imkoniyatlarga ega 
- har xil turdagi nasoslarning xususiyatlarini ajratib ko'rsatish 
- suv ta'minoti paytida nasosning ishlovchanlik qobilyatiga ta'sirini tushuntirish 
- quvur liniyasida bosim va oqim o'rtasidagi o'zaro ta'sirni aniqlash 
- har xil turdagi klapanlar yordamida suv ta'minotini nazorat qilish 
- suv taqsimlash tizmidagi turli bosim zonalarining ma'nosini tavsiflash 
- taqsimlash tarmoqlarida suv yo'qotishlarini va sizib chiqishni aniqlash
3.1-rasm. EDS-WMWS qurilmasi 

---

EDS-WMWS bilan ishlashda nasos agregatini boshqarishni o'rganish, ikkita 
pozitsion elektromagnit klapan 
yordamida suyuqlik oqimini avtomatik 
boshqarishni o'rganish uchun suv uzatish sxemasi ishlatilgan. 
PID rostlagichlari yordamida suv sathini aniqlash va jarayonni rostlash 
uchun suv o'tkazish grafiklarini va ultratovush datchigi ishini oling. 
3.2-rasm. EDS-WS sxemasi 
Quyida suyuqlik harakatlanganida filtrlash va bosimning pasayishining 
o’zgarish qiymatlari LIC 221B da ko’rsatilgan. 
Grafikda bosimning pasayishi va suyuqlik uzatish tezligini ko'rishingiz 
mumkin. 

---

3.3-rasm. LIC 221B ning filtratsiya jarayonida suyuqlikning harakatlanishi 
ko’rsatgichlari 
3.4 – rasmda ikkita pozitsiyali elektromagnit klapanlarning ishlash oralig'ida 
suyuqlik o'tkazmasining ishlashi natijalari ko'rsatilgan. Grafikda dvigatelning 
ishlashi, G 4000-R-8 ultratovush datchigi va IR-O sarf o’lchagichining 
ko’rsatgichlari keltirilgan. 
3.4-rasm. EDS-WT stendining filtratsiya jarayoning grafigi 

---

Rostlash jarayonini o'rganish uchun PID rostlagichiga asoslangan avtomatik 
ish rejimi o'rnatildi va Fluid lab dasturida modellashtirishda PID rostlagichi uchun 
ish jadvali olindi. 
3.5-rasm. Fluid lab dasturida tanlangan ish sxemasi displeyi 
Jarayon energiyani tejash nuqtai nazaridan ko'rib chiqildi va PID rostlagichi 
bilan va qo'lda boshqarish rejimida ishlash natijalari olindi. 
3.6-rasm. Fluid lab dasturidagi PID rostlagichi yordamida avtomatik rostlash 
parametrlarini o'rnatish. 

---

Filtrlash jarayoni bo'yicha ma'lumotlarni olish uchun zarur ko'rsatkichlar 
o'rnatildi va ish rejimini membrana turidan proportsional aralashtirishga 
o'zgartirganda suv oqimining o'zgarishi grafigi tuzildi.
Modellashtirish uchun EDS-WP stendidan foydalanilgan. 
3.7-rasm. EDS-WP stendi 
Tuzli suv va ichimlik suvini mutanosib ravishda aralashtirish uchun 
avtomatik turdagi klapanlarning kombinatsiyasi qo'llaniladi va tizimning ishlashi 
paytida klapanlarning dinamik ishlashini olish uchun stend uchun yashil suv 
kirishlari qo'llaniladi. 
3.8-rasm. Klapanlar ish ko’rsatgichlari 

---

Quyida aralashmalar bilan aralashtirilganda suv oqimini boshqarish 
jarayonini simulyatsiya qilish diagrammasi keltirilgan. 
Jarayonni simulyatsiya qilish uchun suyuqlik laboratoriyasi dasturi 
ishlatilgan 
3.9-rasm. Turli xil suv bilan aralashtirilganda suv oqimini boshqarish 
jarayonini modellashtirish sxemasi 
Istalgan suv sifatini olish uchun ikki xil usul qo'llaniladi. Ushbu vazifani 
amalga oshirish uchun proportsional rostlash printsipi bo'yicha yoki sifatni 
rostlash printsipiga ko'ra, har xil sifatdagi ikkita suv oqimi aralashtiriladi. Byurkert 
tizimi ushbu ikkala tamoyilni o'z ishida qo'llaydi. Aniq aralashuv va yuqori suv 
sifatini ta'minlash uchun tizim mos dasturiy ta'minot ilovasiga moslashtirilishi 
mumkin. 

---

Suv sifatini tartibga solish. Kerakli o'tkazuvchanlik uchun oldindan 
belgilangan tarkibga erishish uchun turli xil tarkibdagi ikkita suv oqimi 
birlashtiriladi. Aralashtirish jarayoni tugagandan so'ng, sifatning kerakli tarkibini 
nazorat qilish va saqlash doimiy ravishda proportsiya rostlagichi orqali amalga 
oshiriladi. 
Kerakli suv sifatiga to'g'ri komponentlarni tanlash orqali erishiladi. Standart va 
individual noyob vazifalar uchun eng yaxshi yechimni aniqlash. Mavjud 
komponentlardan yoki mijozning individual parametrlariga muvofiq tizimni ishlab 
chiqarish barcha parametrlarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi: bunga quvur 
liniyasi, jarayonni nazorat qilish, tizim datchiklari va klapan rostlagichlari va 
boshqalar kiradi. 
3.10-rasm. Konsentrat va toza suvning aralashish grafigi 

---

Datchiklarni va boshqaruv tizimining ko'rsatkichlarini kalibrlash 
Tizimning aniqligining asosiy ko'rsatkichi o'lchov datchigining ko’rsatgichi 
hisoblanadi. 
Ushbu tizimda Arduino platformasi uchun konduktometr datchigi ishlatiladi. 
Tizim ishonchliligi va o'lchov aniqligini oshirish uchun datchik kalibrlanadi. 
Kalibrlash uskunani grafikka muvofiq ulanadi, ya'ni pH elektrodi pH 
o'lchagichning BNC ulagichiga ulanadi
, 
so'ngra ulanish liniyalari ishlatiladi, pH 
o'lchagich platasi Arduinoning kontrollerining 0 portiga ulanganda. Arduino 
kontrolleri quvvat olganda, sezgir element faollashadi. Arduino kontrolleriga
ob’yektdagi suv tarkibi ko'rsatkichlari asosida namunaviy kod yuklanadi. PH 
qiymati 7.00 yoki BNC ulagichiga kirganda o’zgartiriladi. Arduino IDE-da pH 
qiymati va xatolik 0,3 dan oshmaydi va 7,00 bilan taqqoslanadi va farq namuna 
kodida "Ofset" ga o'zgartirildi. Sozlash "# define 0.00" operatorini "# define Offset 
(x)" ga almashtirish orqali amalga oshirildi, bu x qiymatlar suv tarkibi uchun 
o'zgaruvchilardir va boshqa suv qiymatlari kontrollerga yuklanadi. 
3.11-rasm. pH datchigini kontrollerga ulanish sxemasi 

---

/* 
# This sample code is used to 
test the pH meter V1.0. 
# Editor : YouYou 
# Ver : 1.0 
# Product: analog pH meter 
# SKU : SEN0161 
*/ 
#define SensorPin A0
//pH meter Analog output to 
Arduino Analog Input 0 
#define Offset 0.00
//deviation compensate 
#define LED 13 
#define samplingInterval 20 
#define printInterval 800 
#define ArrayLenth 40
//times of collection int 
pHArray[ArrayLenth];
//Store the average value
of the sensor feedback 
int pHArrayIndex=0; 
void setup(void) 
{ 
pinMode(LED,OUTPUT); 
Serial.begin(9600); 
Serial.println 
("pH meter experiment!");
//Test the serial monitor 
} 
void loop(void) 
{ 
static unsigned long
samplingTime = millis(); 
static unsigned long
printTime = millis(); 
static float pHValue,voltage; 
if(millis()-samplingTime > 
samplingInterval) 
{ 
} 
pHArray[pHArrayIndex++]=analogRead 
(SensorPin); 
if(pHArrayIndex==ArrayLenth) 
pHArrayIndex=0; 
voltage = avergearray 
(pHArray, ArrayLenth)*5.0/1024; 
pHValue = 3.5*voltage+Offset; 
samplingTime=millis(); 
} 
if(millis() - printTime > 
printInterval) //Every 800 
milliseconds, print a numerical,
convert the state of the LED 
indicator 
{ 
Serial.print("Voltage:"); 
Serial.print(voltage,2); 
Serial.print(" pH value: 
"); 
Serial.println(pHValue,2); 
digitalWrite(LED,digitalRead(LED)^1); 
printTime=millis(); 
} 
} 
double avergearray(int* arr,
int number){ 
int i; 
int max,min; 
double avg; 
long amount=0; 
if(number<=0){ 
Serial.println("Error
number for the array to 
avraging!/n"); 
return 0; 
} 
if(number<5){ //less than 5, 
calculated directly statistics 
for(i=0;iamount+=arr[i]; 
} 
avg = amount/number; 
return avg; 
}else{ 
if(arr[0]min = arr[0];max=arr[1]; 
}else{ 

---

else{ 
min=arr[1];max=arr[0]; 
} 
for(i=2;iif(arr[i]amount+=min;
//arrmin=arr[i]; 
}else { 
if(arr[i]>max){ 
amount+=max;
//arr>max 
max=arr[i]; 
amount+=arr[i]; 
//min<=arr<=max 
} 
}//if 
}//for 
avg = (double)amount/(number-2); 
}//if 
return avg; 
}
Yuqorida kontrollerning konduktometrik datchikini yuklab olish va ishlatish 
uchun kod ko’rsatilgan va keyinchalik ish jarayonini integratsyalash uchun kerak. 
Suv sifatini aniqlash jarayonini umumiy nazorat qilish va nasos 
qurilmasining optimal bosim ko'rsatkichlarini aniqlashda suvni tozalash va 
sho'rlanish darajasini pasaytirish bo'yicha keyingi operatsiyalar ko’rsatilgan.