Xalqaro tijorat ishi

Узбекистан экспортининг давлатлараро таркиби (жамига нисбатан фоизда)

14-расм

Uzoq xorij davlatlariga qilingan eksportning jami eksportdagi ulushi 2008 yilda 65,8 foizni, 2009 yilda esa 66,7 foizni tashkil etdi. Bu mamlakatlar bo‘yicha mamlakatimiz eksportining difersifikatsiyalashuv darajasi nisbatan chuqurroq bo‘lib, 2009 yil ma'lumotlariga ko‘ra faqat Xitoy (9,7%), Shveytsariya (7,9%), Afqoniston (3,3%), Turkiya (3,2%), Eron (2,7%), Germaniya (2,2%), AQSh (1,7%) ning mamlakatimiz eksportidagi ulushi 1 foizdan yuqoridir.
Respublikamiz eksporti va importining tovar va geografik tarkibini takomillashtirish orqali raqobatbardoshlikni oshirish bir qator vazifalarning amalga oshirilishini taqqozo etadi ( 15-rasm).


15-расм.
Xorijiy davlatlarda mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan, yoki ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish mumkin bo‘lgan maqsulotlarga bo‘lgan talabni o‘rganish, bunday tovarlar bozorlariga kirib borish va raqobat qilish strategiyasini ishlab chiqish eksport qilinayotgan tovarlar sonini va mamlakatlar geografiyasini kengaytirishga ijobiy ta'sir ko’rsatadi.
Jaqon bozorlarida korxonalarimiz maqsulotlarining raqobatbardoshligini ta'minlashda quyidagi chora-tadbirlarning amalga oshirilishi muqim aqamiyat kasb etadi:

• 
  eksport qiluvchi korxonalarga maqsulot tayyorlash va sotish xarajatlarini kamaytirishda ko‘maklashish;
  
• 
  ularni tashqi bozor kon'yunkturasidagi o‘zgarishlar, istiqbolli bozorlar, raqobatchilar to‘qrisida olib borilgan tadqiqotlar natijalari bilan tanishtirish;
  
• 
  transport-kommunikatsiya tizimlarini rivojlantirish;
  
• 
  yangi transport yo‘laklarini ochish orqali transport xarajatlarini kamaytirish va q.k.
  

Bu borada qar bir tarmoq uchun ishlab chiqilishi ko‘zda tutilayotgan 2010-2012 yilga mo‘ljallangan tayyor maqsulotni yangi tashqi bozorlarga chiqarish bo‘yicha maxsus dasturlarda eksport qajmini oshirish, eksport qilinadigan yuklarni tashish tizimini takomillashtirish, eksportchi korxonalarni marketing, moliya va tashkiliy-ququqiy qo‘llab-quvvatlash masalalari o‘z aksini topadi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, eksport qajmini oshirish, uning tarkibini takomillashtirish, umuman tashqi savdo aylanmasini divesifikatsiya qilish iqtisodiyotimiz tarkibiy tuzilishida sifat o‘zgarishlariga erishish, uning raqobatbardoshligini oshirish orqali iqtisodiy yuksalish va aqoli turmush farovonligini yanada ko‘tarish maqsadlariga xizmat qiladi.
Qisqa xulosalar