Xalqaro iqtisodiy munosabatlar kafedrasi а. М л ы м о V, Z. M. Otaqo‘z iy e

Adabiyotlar
1. 
Karimov I. A. О ‘zbekiston islohatlarni chuqurlashtirish у о ‘lida. Т.,
«О ‘zbekiston», 1995 у.
2. 
Karimov I. A. 0 ‘zbekistonning o ‘z istiqlol va taraqqiyot y o ‘li» Т.,
« О ‘zbekiston», 1992 у.
3. 
Ekonomicheskaya teoriya. Pod nauchnoy redaksiey akad. V. I. Vid-
yanina i dr.. Gl. redIPP «Sharq», 1999 g.
4. 
Kempbell R., Makkonell, Stenli L. Bryu «Ekonomiks» 1-2 t Moskva. Izd.
«Respublika» 1992 g.
5. 
M. Hakimova «Makroiqtisodiyot» Toshkent - «Mehnat» nashriyoti - 1997у
6. 
R О ‘Imasov M. Sharijxo jaev Iqtisodiyot nazariyasi T. -«Mehnat» - 1995y.
1. Yalpi talab va yalpi taklif tushunchasi
Har qanday bozordagi vaziyat talab va taklifga, ya’ni ular haj- 
mining o‘zgarishiga bogMiq boMadi. Ular o‘rtasida yuzaga kelgan 
nisbat o‘z ketidan narxlarning o‘zgarishiga va aksincha, narxlarning
67

---

(u yoki bu tomonga) tebranib turishi talab va taklif hajmiga bevosita 
ta’sir qiladi. Bunday ta’kidlash faqat qandaydir bir alohida mahsulot 
yoki xizmatga oid bo‘Imay, balki umuman milliy bozorga ham taal- 
luqlidir. Bunday bozordagi talab alohida xaridorlar istagi va sotib 
olish qobiliyati ko‘rinishida bo‘lmasdan, barcha xaridorlaming bir- 
lashtirilgan talabi sifatida amal qiladi va makrodarajadagi iste’mol 
qobiliyatini aks ettiradi. Taklif esa milliy ishlab chiqarish yalpi hajmi 
(real YalM) ning taklifi sifatida bozorga chiqadi.
Shunday qilib, yalpi talab uy xo‘jaligi, korxonalar, hukumat 
hamda xorijiy xaridorlaming milliy ishlab chiqarilgan tovar va xiz­
matlarga boMgan talabidir.
Qaysiki muayyan narxlar darajasidagi yalpi taklif - bu muayyan 
narxlar darajasida ishlab chiqarilishi va taklif qilinishi mumkin 
boMgan iste’mol hamda investisiya tovarlari va xizmatlaming 
umumiy miqdoridir.
N arxlar darajasi deganda, turli xil tovar va xizmatlaming alo­
hida narxlarini umumlashtiruvchi jami narx tushuniladi.
Narxlami narxlar darajasiga, jami iste’molchilaming toMov qo- 
biliyatli talabini jami talabga, barcha tovar va xizmatlami esa milliy 
ishlab chiqarishning real hajmiga bunday birlashtirish yiriklashtirish 
deb ataladi. Ko‘rsatkichlami yiriklashtirishning bu usulidan makroiq­
tisodiy tadqiqotlarda tez-tez foydalanilib turiladi. Makrodarajada 
iqtisodiyotni usiz tahlil qilib boMmaydi. Yalpi talab va yalpi taklif, 
hamda narxlar darajasi barcha makroiqtisodiy modellar tuzilishining 
asosi hisoblandi. Oddiy ko‘rinishda ko‘rsatkichlaming o‘zaro bir- 
biriga bogMiqligi grafik yordamida aks ettiriladi (12-rasm).