X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Nazorat savollari: 
1. Janubiy Amerika materigi tuproqlarining xilma-xilligi va hududiy geografik 
tarqalishi qanday omillar bilan bevosita bog‘liq. 
2. Janubiy Amerikaning katta qismi flora majmuasiga boy bo‘lishining sababi 
nimada? 
3. Materikning hayvonot dunyosi qaysi zoogeografik oblastga mansub? 
4. Materikda qanday tabiat mintaqalari va milliy bog’lari tarqalgan? 

---

115 
4.7. JANUBIY AMERIKA MATERIGINI TABIIY GEOGRAFIK 
RAYONLASHTIRISH 
 
4.7.1.
 
SHARQ TABIIY GEOGRAFIK RAYONI 
 
Tayanch so’z va iboralar: 
Sharq TGR, mustaqil orotektonik struktura, Lyanos 
Orinoko, Past Lyanos, Baland Lyanos, varzea, igapo, monte.
 
 
Janubiy Amerikaning orografik tuzilishi Shimoliy Amerikaga o‘xshash 
bo‘lib, uning g‘arbiy Tinch okean sohili meridian bo‘ylab cho‘zilgan And tog‘i 
tizimi bilan band. Materikning sharqiy katta qismi keng maydonlarni egallagan, 
mustaqil orotektonik strukturaga ega bo‘lgan pastekisliklardan va yassi tog‘liklardan 
iborat. Landshaft majmualari And tog‘ tizimida kenglik va balandlik bo‘ylab 
o‘zgarib borsa, pastekisliklarda va yassi tog‘liklarda kenglik hamda qisman 
meridianal yo‘nalishda o‘zgarib boradi. Shuning uchun Janubiy Amerika 
orotektonik tuzilishi va landshaft majmualarining zonal hamda vertikal 
differensiasiyalanishiga ko‘ra ikkita yirik qismga – pastekislik va yassi tog‘lik tabiiy 
geografik o‘lkalardan tarkib topgan sharqiy qismga yoki Andiz Sharqqa va baland 
zonal tog‘li tabiiy geografik o‘lkalardan tarkib topgan g‘arbiy qismga yoki Andli 
G‘arbga bo‘linadi. Janubiy Amerikaning sharqiy qismi yer yuzasining morfologik 
tuzilishi, orotektonik xususiyatlari hamda yirik landshaft majmualarining ichki va 
tashki farqlariga ko‘ra bir necha pastekislik va yassi tog‘lik tabiiy geografik 
o‘lkalariga bo‘linadi. Bular shimoldan janubga tomon quyidagilarni tashkil etadi: 
Lyanos Orinoko pastekisligi, Gviana yassi tog‘ligi va pastekisligi, Amazonka 
pastekisligi, Braziliya yassi tog‘ligi, Markaziy (Ichki) tekisliklar, Kordil’era oldi va 
Pampa Serralari hamda Patagoniya yassi tog‘ligi.