X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

GLOSSARIY 
 
 
Mazmuni 
Abiotik omillar
anorganik tabiat sharoitining yig’indisi. Bularga tuproq, iqlim, 
topografik va boshqa fizik omillar kiradi. 
Abraziya 
 
(qirg’oq yemirilishi), (lotincha - 
avragio
–sindirish) - dengiz, ko’l, 
yirik suv, omborlari qirg’oqlarining to’lqinlar ta’sirida yemirilishi.
Al’bedo
qaytib ketayotgan energiyaning shu joyga tushgan energiyaga nisbati
Antekliza
(yunoncha 
anti – 
qarshi va 
klisis
– og’ish)–platformalarda yer 
po’stining salgina ko’tarilgan gumbazsimon shakllari, gumbazsimon 
qirlar.
Antisiklon
(yunoncha 
anti 
- qarshi, s
yklon 
- aylanuvchi)– atmosferada ro’y 
beradigan katta girdob. Havo bosimidagi farqlar ta’sirida shamollar 
A. markazdan chekkaga tomon yo’naladi.
Antropogen omillar 
inson faoliyatiga bog’liq bo’lgan omillar kiradi. 
Arktika 
(yun. arkticos — shimoliy) — Yer sharining Shimoliy qutbiy oblasti. 
Arktika Shimoliy Muz okeani, undagi orollarni (Norvegiya 
qirg’oqlariga yaqin orollardan tashqari), Atlantika va Tinch 
okeanlarining shimoliy qismlarini hamda Yevrosiyo va Shim. 
Amerikaning shimoliy chekka qismlarini o’z ichiga oladi. 
Artezian suvlari
Har xil chuqurlikda suv o’tkazmaydigan qatlamlar oralig’ida hosil 
bo’lgan yer osti suvlari. Artezian suvlari bosim ostida bo’ladi, 
shuning uchun burg’ qudug’i qazilganda suvli qatlamnnng shipidan 
yuqori ko’tariladi, bosim yetarli darajada kuchli bo’lganda esa yer 
yuziga ko’tariladi yoki favvora bo’lib chiqadi.
Astenosfera 
(yunoncha-“astenos” - kuchsiz) yuqori mantiya ustida joylangan 
yumshoq, yopishqoq xamirga o’xshagan qatlam. 
Atlas
Umumiy dastur asosida tuzilgan turli xil mazmunga ega bo’lgan 
kartalarning bir butun asar tarzidagi sistematik to’plash. Atlas 
geografik kartani bir-biriga bog’liq bo’lgan va bir-birini to’ldiradigan 
kartalarning ma’lum bir maqsadga hamda foydalanish hususiyatiga 
ko’ra tizimga solingan to’plam. 
Atmosfera
(yunoncha 
atmos – 
bug’, 
spharia – 
kura)–Yer bilan bir butundek 
birga aylanadigan havo qobig’i. Atmosferaning Yer yuzidan 100–200 
km balandlikkacha bo’lgan qatlami azot (78,1%), kislorod (20,9%), 
argon (0,9%) va karbonat angidrid gazi (0,03%) aralashmasidan 
iborat.