Vrach nazorati fani bo’yicha o’zlashtiradigan

V BOB. GIGIYENA VA UNING ASOSIY VAZIFALARI 
 
Gigiyena  hamda  tashqi  muhitning  tabiiy  sharoiti  (Quyosh  nurlarining, 
havoning,  suvning  ta’siri)  jismoniy  tarbiyaning  vositalari  bo’lib  hisoblanadi. 
Jismoniy tarbiya faqat jismoniy mashqlarni sport, gimnastika, harakatli o’yinlar 
va  boshqa  shakllar  bilan  cheklanib  qolmasdan,  balki  umumiy,  shaxsiy,  mehnat 
va  maishiy  gigiyenasi,  tabiatning  tabiiy  omillarini  qo’llashni,  ishlash  va  dam 
olishning to’g’ri rejimini o’z ichiga olashi kerak. 
Gigiyena  –  sog’liq,  inson  salomatligini  saqlash  uchun  qulay  sharoitlarni 
hosil qilish, ishlash va dam olishni to’g’ri tashkil qilish, kasalliklarni oldini olish 
haqidagi  fandir.  Uning  maqsadi  bo’lib  inson  salomatligiga  yashash  sharoiti  va 
mehnatning  ta’sirini  o’rganish,  kasalliklarning  rivojlanishini  olidini  olish, 
insonni  yashashi  uchun  optimal  sharoitlar  bilan  ta’minlash,  inson  salomatligini 
va  ko’p  yil  umr  ko’rishini  saqlash  hisoblanadi.  Gigiyena  kasalliklarni  oldini 
olishning asosi bo’lib hisoblanadi. Gigiyenaning asosiy vazifalari: 
-  insonlarning  salomatligiga  va  ish  bajarish  qobiliyatiga  tashqi  muhit 
ta’sirini o’rganish; 
-  tashqi  muhitni  sog’lomlashtirish  va  zararli  ta’sir  omillarini  yo’qotish 
bo’yicha gigiyenik me’yorlarni, qoidalarni va tadbirlarni ishlab chiqish va ilmiy 
asoslash; 
-  organizmning  salomatligi  va  jismoniy  rivojlanganligini  yaxshilash,  ish 
bajarish  qobiliyatini  oshirish  maqsadida  tashqi  muhitning  zararli  omillarining 
ta’siriga  organizmning  qarshiligini  oshirish  bo’yicha  gigiyenik  me’yorlarni, 
qoidalarni va tadbirlarni ishlab chiqish va ilmiy asoslash; 
Sanitariya-gigiyena  talablarini  amaliy  amalga  oshirish,  zaruriy  gigiyenik 
qoida va tadbirlarni bajarishdir. 
Gigiyenaning rivojlanishi bir qator gigiyenik fanlarning paydo bo’lishiga 
sabab  bo’ldi,  jumladan:  mehnat  gigiyenasi,  ijtimoiy  gigiyena,  bolalar  va 
o’smirlar gigiyenasi, jismoniy tarbiya va sport gigiyenasi va h.z. 

---

 
176 
Jismoniy  tarbiya  jarayonida  jismoniy  tarbiya  va  sport  bilan 
shug’ullanuvchilar  organizmining  tashqi  muhit  bilan  o’zaro  aloqasini 
o’rganuvchi  jismoniy  tarbiya  va  sport  gigiyenasi  muhim  o’rin  egallaydi. 
Jismoniy  tarbiya  harakatida  gigiyenik  nizomlar,  me’yorlar  va  qoidalar  keng 
qo’llaniladi.  Gigiyenik  nizomlarning  katta  ahamiyat  kasb  etishiga  sabab,  usiz 
insonlarni  gormonik  va  har  tomonlama  rivojlantirish,  aholini  yuqori  ishlab 
chiqarish mehnatiga va vatan himoyasiga tayyorlash, mustahkam salomatligi va 
ijodiy faolligini uzoq vaqt saqlash bo’yicha asosiy vazifalarni bajarish mumkin 
emas.