Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

575

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

sohasiga oid TIMSS savollari esa o‘quvchilarning tabiiy fanlarga tegishli tushunchalar, 

hodisa-jarayonlar, qonuniyatlar, fanning ilmiy-tadqiqot metodlariga oid bilimlarini tanish 

vaziyatlarda qo‘llay olishlarini baholashga imkon beradi, bunda o‘quvchilarning biologik 

obyektlar,  hodisa-jarayonlarni  taqqoslash,  qarama-qarshi  qo‘yish,  klassifikatsiyalash, 

tabiiy  fanlardan  egallagan  bilimlarini  o‘z  kuzatishlari  yoki  xulosalari  bilan  bog‘lay 

olishlari, tabiiy fanlarga oid bilimlarini namoyish qilish uchun diagramma yoki boshqa 

modellardan foydalana olishlari, tabiiy-hodisa va jarayonlar, sikllar, munosabatlar yoki 

sistemalarni tushuntirishga sxemalardan foydalana olishlari, turli ko‘rinishdagi ma’lumot 

(rasm, grafik, sxema, jadval) lardan foydalanishlari, tabiiy fanlarga oid tushuncha yoki 

qonuniyatni  qo‘llagan  holda,  tabiiy  hodisa-jarayonlarni  izohlay  olish  ko‘nikmalarini 

baholaydi.  

“Mulohaza yuritish” kognitiv sohasiga oid TIMSS savollariga javob berish uchun 

o‘quvchilar ma’lumotlar va dalillarni tahlil qilishlari, xulosa chiqara olishlari, o‘z bilim 

va  ko‘nikmalarini  yangi,  notanish  vaziyatlarda  qo‘llay  olishlari,  ilmiy  tadqiqotlarni 

loyihalash  va  farazlarni  ilgari  sura  olishlari,  muammoning  yechimini  topish,  amalga 

oshirilgan tajribalardan xulosalar chiqarishda ilmiy tushunchalar va dalillardan foydalana 

olishlari kerak bo‘ladi. 

TIMSS  tadqiqotiga  munosib  tayyorgarlik  ko‘rish  uchun,  avvalo,  maktab  o‘quv 

dasturlaridan o‘rin olgan mavzularni qayta ko‘rib chiqish, o‘quvchilarga bilimlarni berish 

emas,  o‘quvchilarning  bilimlarni  egallashlari  va  o‘z  bilimlarini  tanish  va  notanish 

vaziyatlarda qo‘llay olishlariga o‘rgatish zarur.  

Bunda  ta’lim  jarayonida  TIMSS  savollari  yoki  ularga  o‘xshash  savollardan 

foydalanish, 

interfaol 

metodlar, 

loyihalash, 

shaxsga  yo‘naltirilgan  ta’lim 

texnologiyalarini  qo‘llash  kerak.  O‘quvchilarning  tabiatan  qiziquvchan  ekanliklarini 

inobatga  olgan  holda,  tabiiy  fanlarni  tadqiqotchilik  asosida  o‘qitish  ularning  tabiiy 

fanlarga bo‘lgan qiziqishini oshiradi, ma’lumotlarni yodda saqlashlarini osonlashtiradi, 

ularda tadqiqotchilik ko‘nikmalarini shakllantirishga imkon beradi.