Turakulov e

Tramp rejasi - bu texnologiya AҚShda juda mashҳur. Bu o’қitish shakllarimng shunday tizimiki, unda katta auditoriyadagi mashғulotlar kichik guruҳlardagi individual mashғulotlar bilan қo’shib olib boriladi.
Zamonaviy texnik vositalar yordamida 100-150 kishidan iborat katta guruҳlarda yuksak malakali o’қituvchilar, proffcssorlar leksiya o’қiydilar. 10-15 kishidan iborat kichik guruҳlar esa lekstiya materiallarini muҳokama қiladilar, baҳs yuritadilar.
Individual ishlar esa maktab kabinetlarida, laboratoriyalarida o’tkaziladi. Lekstiya mashғulotlariga 40%, kichik guruҳlardagi mashғulotlarga 20%, kabinet va laboratoriyalardagi individual ishlarga esa 40% ajratiladi. Odatdagi sinf tushunchasi yo’қ, kichik guruҳlar ҳam doimiy emas.

4.5.6. Dasturlashtirilgan o’қitish texnologiyasi

Dasturlashtirilgan o’қitish XX asrning 50-yillari boshida paydo bo’ldi. U amerikalik psixolog B.Skinner nomi bilan boғliқ. U materiallarning o’zlashtirilishini boshқarishning samaradorligini oshirishda, axborotlarni қismma-қism uzatishning muntazam programmasi asosiga қurish va uni nazorat қilishni tavsiya etdi.
N.Krauder tarmoқlangan dasturni ishlab chiқdi, unda nazorat natijalariga ko’ra ta’lim oluvchilarga mustaқil ishlar uchun turli xildagi materiallar tavsiya etiladi.
G.K.Selevko dasturlashtirilgan o’қitishga қuyidagi ta’rifni beradi, ya’ni dasturlashtirilgan o’қitish deganda o’қitish uskunalari (EҲM, programmalashtirilgan darslik, kinotrenajer va b.) yordamida programmalashtirilgan o’қuv materialining o’zlashtirilishini boshқarishni tushunadi. Dasturlashtirilgan o’қuv materiali muayyan mantiқiy izchillikda beriladigan nisbatan katta bo’lmagan o’қuv axborotlari («kadrlar», «fayllar», «odimlar») seriyasidan iborat bo’ladi.
V.P.Bespalko bilish faoliyatini tashkil etish va boshқarish namunasidagi pedagogik texnologiya tasnifini tavsiya etdi. U o’қituvchi va ta’lim oluvchi (boshқariluvchi) munosabatlarini қuyidagicha belgilaydi:

• 
  berk- (o’қuvchilarning nazorat қilinmaydigan va tuzatilmaydigan faoliyati);
  
• 
  davriy (nazorat, o’z-of’zini nazorat қilish, o’zaro nazorat);
  
• 
  tarқoқ — (frontal) yoki yo’nalganlik (individuallik);
  
• 
  goҳ (oғzaki) yoki avtomatlar (o’қuv vositalari) orқali. V. P. Bespalko texnologiyasi turlari:
  

1. 
   klassik leksiya metodida o’қitish (boshқaruv-berk, tarқoқ, қo’lda);
   
2. 
   audiovizual texnik vositalarda o’қitish (berk, tarқoқ, avtomatlashtirilgan);
   
3. 
   «Konsultant (maslaҳatchilar)» tizimi (berk, yo’naltirilgan, қo’lda);
   
4. 
   o’қuv adabiyotlari yordamida o’қitish (berk, yo’naltirilgan, avtomatlashtirilgan) — mustaқil ish;
   
5. 
   «Kichik guruҳlar» tizimi (davriy, tarқoқ, қo’lda) — guruҳlardagi o’қitishning tabaқalashtirilgan usuli;
   
6. 
   kompyuter o’қitishlari (davriy, tarқoқ, avtomatlashtirilgan);
   
7. 
   «Repetitor» tizimi (davriy, yo’naltirilgan, қo’lda) — individual o’қitish;
   
8. 
   Dasturlashtirilgan o’қitish (davriy, yo’naltirilgan, avtomatlashtirilgan), ular uchun oldindan programmalar tuzib қo’yiladi.
   

Dasturlashtirilgan o’қitishning beshta asosiy tamoyili farқlanadi: 1. Boshқarish қurilmalarining muayyan bosқichliligi (ierarxiya) tamoyili. Bu programmalashtirilgan o’қitish texnologiyasining ierarxiya tuzilmasida avvalambor pedagog turadi, va bu fanda dastlabki umumiy mo’ljal ҳisoblanadi; o’қitishning murakkab nostandart vaziyatlarida individual yordam va korrekstiya o’rin oladi.

2.