Toshkent Tibbiyot Akademiyasi 1-son davolash ishi fakulteti 113-b guruh talabasi

Ҳар бир жуфт центриоладан янги микронайчалар ҳосил бўлиб, улар бир-бирига қараб йўналади. Айрим микронайчалар ўзаро қўшилиб кетсада, бошқалари эса бир-бирига яқинлашади, лекин қўшилмайди. Мана шу икки қутбдаги центриолалардан йўналган микронайчалар урчуқ ипларини ҳосил қилади. Профаза бошланишида ядро қобиғи сақланган бўлади, шунинг учун ҳам урчуқ иплари ядродан ташқарида бўлади. Профаза ўртасида ядро қобиғи бузилади, ядро тешиклари йўқолади. Энди центриолалар ва уларни туташтириб турувчи урчуқ иплари цитоплазма ўртасига силжийди. Цитоплазмада эркин жойлашган хромосо- малар ҳосил бўлиши давомида улар урчуқ ипига ўралашиб кетади. Урчуқ ипининг тўла шаклланиб бориши билан центриоланинг ҳар бир жуфти бир-биридан ўзоқлашиб боради, ҳужайра анчагина чўзилади. Демак, профаза ядро қобиғининг парчаланиши, ядрочанинг эриб кетиши ва кариоплазманинг цитоплазма билан аралашиши билан тугайди. Профазада ирсий материал 2n 4c га тенг.

Бу даврнинг бошланғич босқичида - прометафазада хромо- сомалар ҳужайранинг экватор қисмига силжийди. Сўнг барча хромосомалар центромерлари билан ҳужайра экватори юзаси бўйлаб жойлашади ва метафаза пластинкасини ҳосил қилади. Урчуқ иплари фақатгина центрио- лаларнинг ҳосиласи бўлиб қолмай, балки хромосоманинг центромера сохасидан метафазада пайдо бўлган микронайчалар ҳам урчуқ ипи таркибига кириши аниқланган. Метафазада бўлиниш ипчаси шаклланиб бўлади, хромосомалар тўлиқ шаклланиб, экватор чизиғи бўйлаб жойлашади.

METAFAZA

Шундай қилиб, кўз илғамас даражада ва ўта узун хроматин ипчасининг спираллашиши ва батартиб тахланиши оқибатида зич, узунлиги бор йўғи 6 - 8 мкм бўлган хромосома ҳосил бўлади.Метафаза жараёнида хромосомалар экватор қисмининг ўртасида тўпланиб,метафаза пластинкасини ҳосил қилади. Ҳар бир центромера хромосома елкаларидан турли масофада жойлашиб ҳар хил катталикдаги елкаларга эга бўлган хромосомани шакллантиради.Одатда,хромосомалар метафаза даврида ўрганилади. Бунда ҳар бир хромосоманинг уч қисми 2 га ажралиб турган (центромера соҳаси билангина бириккан) хроматидлардан иборатдир. Ҳужайранинг ҳар бир қутбидан йўналгаи урчуқ иплари битта хромосоманинг центромерасига икки томондан бирикади. Демак, метафаза- да хромосомалар ўз шаклига ва морфологиясига тўлиқ эга бўлади, хромо- сомалар морфологик тузилишига қараб 3 типга бўлинади: метацентрик, субметацентрик, акроцентрик.