Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

727

---

—  oliy ijtimoiy-pedagogik taiim;

—  oliy tibbiy taiim;

—  oliy texnik taiim;

—  oliy badiiy taiim;

—  oliy pedagogik taiim.

Chet elliklar taiimi

Niderlandiyada  chst  el  fuqarolarining  bilim  olishga  moijallangan 

maxsus o‘quv yurtlari ham bor. Bunday o‘quv yurtlarga oliy maiumotli 

chet el fuqarolari maxsus bilimlar berish uchun qabul qilinadi. Bu yerda 

o‘qishlar  ingliz  tilida  olib  boriladi.  Bunday  universitetlami  mablag‘ 

bilan  ta’minlash  qisman  davlat,  qisman  chet  el  fuqarolari  hisobidan 

boiadi.

Katta  yoshdagilar taiimi

Hozirgi  paytda  Niderlandiyada  katta  yoshli  fuqarolaming  bilim 

olishga  qiziqishi  ortib  bormoqda.  Aksariyat  bu  toifadagi  kishilar  ilgari 

turli  sabablar  bilan  taiim   olishga  imkoniyatlari  boimagan  kishilardir. 

Mana  shunday  kishilaming  bilim  olishga boigan  ishtiyoqini  qondirish 

uchun mamlakatda ochiq maktablar,  ochiq universitetlar tashkil etilgan. 

Bu  o‘quv  muassasalarida  o‘quv  mashg‘ulotlari  mustaqil  yoki  ishidan 

so‘ng amalga oshiriladi.

Yoshlar  taiimi

Hozir Niderlandiyada  mamlakat umumiy  aholisining  40  foizini  25 

yoshgacha boigan yoshlar tashkil etadi.  Mamlakat yoshlar siyosatining 

asosiy  yo‘nalishi  ulami  maiumotli,  kasb-korli  qilishga,  yoshlami 

mamlakat  ijtimoiy,  iqtisodiy,  siyosiy  hayotida  faolroq  ishtirok  etishini 

ta’minlash,  ulaming  ko‘ngilli  dam  olishlarini  yaxshiroq  tashkil  etishni 

ta’minlashga qaratiigan.

Keyingi  paytlarda  mamlakatda  yoshlaming  ijtimoiy  istiqbollari 

keskin  o‘zgardi.  Ularda  hayotiy  jarayonlarga  qiziqish  ancha  kuchaydi, 

shuningdek,  ular o‘z muammolarini o‘zlari  mustaqil  hal  qilishga tobora 

intilmoqdalar.

Yoshlar  boshqa  mamlakatlardagi  tengdoshlari  singari  jamiyatdagi 

o‘z o‘mini topish va uni mustahkamlash uchun kurashmoqdalar.

728

---

Yoshlar  siyosatiga  oid,  davlat  ahamiyatiga  molik  masalalami 

faravonlik, sogiiqni saqlash va madaniyat ishlari vazirligi hal etadi.  Bu 

vazirlik boshqa vazirliklar bilan hamjihatlikda yoshlar ehtiyojlarini,  shu 

jumladan,  ularni  ish  bilan,  turarjoy  bilan  ta’minlash,  moddiy 

farovonligini  yaxshilash,  ularga  malakali  tibbiy  xizmat  ko‘rsatish  kabi 

masalalami muvofiqlashtiradi, hal etadi.

Katta  avlodning,  boshqaruv  ishidagi  mansabdorlaming  faoliyatida 

eng  ko‘zga  tashlangan  soha  yoshlaming  ishsizligini  tugatish,  ularga 

keng  koiamdagi  yordamlar  uyushtirishga  sidqidildan  yondasha- 

yotganligidir.

Niderlandiyada  «Yoshlar  ishlari  byicha  federatsiya»si  mavjud 

bo‘lib,  uning  vazifasi  hukumatda,  parlamentda  yoshlar  manfaatini  va 

ulaming huquqlarini himoya qilishdan iborat.

Niderlandiyada  qariyib  4  mln.  yoshlar  kunduzgi  o‘qishga  qamrab 

olingan.  Mamlakatda  majburiy  taiim   pulsiz,  katta yoshlilar maktablari 

va o‘quv yurtlari pullikdir.

Ba’zan  maktablarda  ota-onalar  o‘quv-tarbiya  ishlarini  amalga 

oshirishga  o‘z  mablagiari  bilan  yordamlashishga  xohish  bildiradilar. 

Bunday  istaklar  qabul  qilinadi.  Barcha  o‘qituvchilar  va  tarbiyachilar 

maoshlari davlat tomonidan ta’minlanadi.

Rasmiy  maiumotlarga  qaraganda,  taiim   vazirligi  Niderlandiyada 

eng  qimmat  turuvchi  vazirlikdir.  Unga  davlat  bir  yilga  29,6  milliard 

gulden mablag‘ sarf etadi. Bu davlat budjetining 17 foizidir.

0 ‘qituvchi  toiiq  holda  maosh  olish  uchun  haftasiga  40  soat  sarf 

etmogi kerak.

Niderlandiyada  erkaklar  uchun  ham  ayollar  uchun  ham  bir  xil  65 

yoshda  pensiyaga  chiqadilar.  Pensiya  miqdori  oiladagi  kishilar  soniga 

qarab belgilanadi.