Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov


 Merkantilizimning zamonaviy tahlili



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/233
Sana01.08.2021
Hajmi3,72 Mb.
#134878
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   233
Bog'liq
Ш.Ташматов. Иктисодий таълимотлар тарихи

 
6.4. Merkantilizimning zamonaviy tahlili
 
 
J.M  Keyns  o‗zining  ―…umumiy  nazariyasi‖ning  merkantilistlarga 
bag‗ishlangan  ―Merkantilistlar  haqida‖  deb  atalgan  qismida  ularni 
iqtisodiy 
rivojlanishga 
olib 
keladigan 
chora-tadbirlar 
haqida 
tushunchaga  ega  bo‗lgan  iqtisodchilar  sifatida  ta‘rifladi.  Lekin  klassik 
iqtisodchilar 
1776- 
yildan 
Keyns 
davrigacha 
merkantilistik 
adabiyotlarini  ahamiyatsiz,  deb  hisobladilar.  Klassik  va  Keyns 
nazariyasining  xususiyatlarini  solishtirish  orqali  bunday  farqlarni 
mavjudligini tushunish mumkin bo‗ladi, albatta. Smit va boshqa klassik 
iqtisodchilar  ishlab  chiqarishning  real  hajmini  belgilab  beruvchi 
omillarga  asosiy  e‘tiborni  qaratganliklari  sababli  ularning  nazariyalari 
faqat  taklif  tarafiga  urg‗u  beradi.  Keyns  yalpi  talabning  ahamiyatiga 
e‘tibor  qaratgan  bo‗lsa  ham  u  o‗zining  nazariyasi  va  merkantilist 
g‗oyalari  o‗rtasida  ma‘lum  darajada  bog‗liqliklar  mavjudligini  bildi.  U 
ularning  yetarlicha  iste‘mol  qilmaslik  g‗oyasini  ma‘qulladi  va  ularning 
pul miqdorining oshishi ishlab chiqarishni ko‗paytiradi, degan fikrlarini 
to‗g‗ri deb baholadi. Keyns fikricha, merkantilistlar ijobiy savdo balansi 
ichki  sarflarni  oshiradi  va  shu  orqali  daromadlar  va  bandlik  darajasini 
oshiradi, deb hisoblaganlar. 
Avvalgi  yozuvchilar  hissasini  baholashning  yana  bir  muammoli 
tarafi 
ularning 
intelektual 
muvaffaqiyatlarini 
baholashning 
zarurligidadir.  Bu  baholash  to‗liq  zamonaviy  mezonlar  asosida  amalga 
oshirilishi  kerakmi,  yoki  bo‗lmasa,  o‗sha  davr  tahliliy  rivojlanish 
darajasiga  mos  ravishda  amalga  oshirilishi  kerakmi?  Ta‘limot 
tarixchilarining  asosiy  qismi  bu  ikki  qarash  o‗rtasidagi  pozitsiyada 


95 
bo‗lsalar ham, avvalgi iqtisodchilarning nisbiy ahamiyati haqida har xil 
fikrga keladilar
9
.  
  Merkantilizmga  nisbatan  bildirilgan  yana  bir  munosabatni  qayd 
etib  o‗tishimiz  kerak.  Ayrim  iqtisodchilar  merkantilizmni  ularning 
namoyondalari  ilgari  surgan  g‗oyalari  asosida  emas,  balki  ularning 
manfaatlari  asosida  baholashadi.  Merkantilistlar  zamonaviy  iqtisodiy 
tilda ―manfaat qidiruvchilar‖ deb atalgan. Ular foyda ko‗rish maqsadida 
davlatni  ishga  solib  o‗zlari  uchun  imtiyozlar  yaratganlar.  Umuman 
olganda  ular  davlatning  monopollik  imtiyoziga  sazovor  bo‗lgan 
savdogarlar  bo‗lib,  bu  monopol-savdogarlik  ularga  balandroq  narx 
o‗rnatish imkoniyatini bergan. 

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish