Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

Umumiy o‘rta ta‘limning maqsadi
 – 
Davlat ta‘lim standartlariga muvofiq har bir shaxsning ta‘lim va tarbiya 
olishdagi konstitutsiyaviy huquqini ro‘yobga chiqarish 

---

196 
Bugungi kunda O‗zbekiston Respublikasida 9628 ta umumiy o‗rta ta‘lim 
muassasalari faoliyat yuritadi. Umumta‘lim maktablariga ajratilgan byudjet 
mablag‗lari davlat byudjetining ta‘lim tizimiga ajratilayotgan jami xarajatlarning 
qariyb 60 foizini tashkil qiladi
1
. 
Umumiy o‗rta ta‘lim boshlang‗ich ta‘lim (I-IV sinflar) hamda umumiy o‗rta 
ta‘lim (I-IX sinflar) bosqichlaridan iborat bo‗lib, kunduzgi ta‘lim shaklida amalga 
oshiriladi. 
Boshlang„ich ta‟lim
o‗quvchilarda o‗qish, yozish, sanash, o‗quv 
faoliyatining asosiy malaka va ko‗nikmalari, ijodiy fikrlash 
xislatlari, o‗zini o‗zi nazorat qilish, nutq va xulq-atvor 
madaniyati, shaxsiy gigiena va sog‗lom turmush tarzi 
asoslarini egallashni ta‘minlashga yo‗naltiriladi. 
Umumiy o„rta ta‟lim
muntazam va tizimli bilimlar 
olinishini, keng dunyoqarash hamda ijodiy mustaqil fikrlash 
shakllantirilishini, o‗quvchining barkamol shaxs sifatida kamol topishini, uning 
qiziqishlari va ijodiy qobiliyatlarining rivojlantirilishini ta‘minlaydi. Umumiy o‗rta 
ta‘lim umumta‘lim muassasasi bitiruvchilariga yo‗nalishni ixtiyoriy tanlash 
asosida ta‘limni o‗rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi muassasalarida davom ettirish 
huquqini beradi. 
Umumta‘lim muassasalarining quyidagi turlari tashkil etilishi mumkin: 

boshlang‗ich maktab (o‗qitish muddati 4 yil: I-IV sinflar); 

umumiy o‗rta ta‘lim maktabi (o‗qitish muddati 9 yil: I-IX sinflar); 

ayrim fanlar chuqur o‗rganiladigan ixtisoslashtirilgan maktab (o‗qitish 
muddati 9 yil: I-IX sinflar);

ayrim fanlar chuqur o‗rganiladigan ixtisoslashtirilgan maktab-internat 
(o‗qitish muddati 5 yil: V-IX sinflar);

olimpiya va milliy sport turlari bo‗yicha davlat ixtisoslashtirilgan maktab-
internati (o‗qitish muddati 7 yil: V-XI sinflar); 

jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni bo‗lgan bolalar uchun 
ixtisoslashtirilgan maktab (maktab-internat) (o‗qitish muddati 9 (10) yil: I-IX (X) 
sinflar); 

sanatoriy turidagi ixtisoslashtirilgan maktab-internat (o‗qitish muddati 9 yil: 
I-IX sinflar); 

alohida sharoitlarda ta‘minlash, tarbiyalash va ta‘lim berishga muhtoj bolalar 
uchun ixtisoslashtirilgan maktab (o‗qitish muddati zaruriyatga ko‗ra). 
Shuningdek, davolash-profilaktika muassasalarida statsionar sharoitda uzoq 
muddat davolanishga muhtoj bolalarga bevosita muassasaning o‗zida umumiy 
o‗rta ta‘lim berish tashkil etiladi. 
Jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni bo‗lgan, alohida sharoitlarda 
yoxud uzoq muddat davolanishga muhtoj bo‗lgan bolalarning ta‘lim olishlari 
quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: