Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

Moliya vazirligi G‗aznachiligi, uning tashkiliy tuzilishi va vazifalari. 
G‗aznachilik O‗zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tarkibidagi davlat ijroiya 
organi hisoblanadi. G‗aznachilikning Qoraqalpog‗iston Respublikasi G‗aznachilik 
Boshqarmasi, Toshkent shahar va viloyatlar Boshqarmasi, shahar va tumanlarda 
G‗aznachilik bo‗linmalari kabi hududiy organlari faoliyat qiladi (13.2-rasm). 
 
13.2-rasm. O„zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi G„aznachiligining 
tashkiliy tuzilishi
1
 

1
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2007 yil 20 martdagi 53-son qarori bilan tasdiqlangan 

O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining G‗aznachiligi to‗g‗risidagi Nizom asosida tuzildi. 
O‟zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi G„aznachiligi
G„aznachilik markaziy apparati 
Viloyatlar bo‗yicha 
G‗aznachilik 
Boshqarmalari 
Toshkent shahri 
bo‗yicha G‗aznachilik 
Boshqarmasi 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi MV 
G‘aznachiligi 
Tumanlar va shaharlar bo‗yichaG‗aznachilik b o‗limlari 

---

156 
G‗aznachilikka O‗zbekiston Respublikasi Moliya vaziri o‗rinbosari, 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tayinlangan Davlat 
G‗aznachisi rahbarlik qiladi. O‗zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligining 
buyrug‗iga muvofiq G‗aznachilikning hududiy organlari tuziladi va tugatiladi. 
G‗aznachilik organlarining xarajatlarini moliyalashtirish respublika byudjetidan 
amalga oshiriladi.
Moliya vazirligi G‗aznachiligi ―Davlat byudjetining g‗azna ijrosi 
to‗g‗risida‖gi Qonunda belgilangan, shuningdek, O‗zbekiston Respublikasi Moliya 
Vazirligi tomonidan berilgan vakolatlar doirasida g‗aznachilikning yagona 
hisobraqami 
va 
uning 
subschyotlarini 
boshqarishni 
amalga 
oshiradi. 
G‗aznachilikning vakolat berilgan lavozimdagi shaxslaridan boshqa hech bir 
yuridik shaxs yoki jismoniy shaxs g‗aznachilikning yagona hisobraqami 
mablag‗laridan pul o‗tkazish uchun bankka to‗lov topshiriqnomasini berish 
huquqiga ega emas
1
. 
 
G‗aznachilikning yagona hisobraqami O‗zbekiston Respublikasining 
Markaziy Bankida ochiladi. O‗zbekiston Respublikasi Markaziy Bankining 
hududiy boshqarmalarida g‗aznachilikning yagona hisobraqami subschyotlari 
ochiladi. 
Respublika 
mintaqalarida 
davlat 
xarajatlarini 
o‗z 
vaqtida 
moliyalashtirishni ta‘minlash maqsadida G‗aznachilikning topshirig‗i bilan 
Markaziy Bank tomonidan butun ish kuni mobaynida subschyotlarga va 
subschyotlardan pul mablag‗larini o‗tkazish tashkil etiladi. Mablag‗ o‗tkazish va 
davlatning pul mablag‗larini xarajat qilish uchun faqat Moliya Vazirligi ruxsati 
bilan bank schyotlarini ochish mumkin. Bu huquq Davlat G‗aznachisiga Moliya 
Vazirligining buyrug‗i bilan yuklatilgan. 
 
O‗zbekiston Respublikasining Markaziy Banki va G‗aznachilik o‗rtasidagi 
o‗zaro munosabatlarga taalluqli masalalar ular o‗rtasida tuzilgan shartnoma asosida 
tartibga solinadi. G‗aznachilik yilda kamida bir marta ushbu shartnomalarning 
tahlilini o‗tkazishi shart, agar G‗aznachilik fikri bo‗yicha shartnomalarni ko‗rib 
chiqish talab etilsa, ikkala tomon talablarini qondirish maqsadida shartnomalarni 
qayta tuzish tadbirlari ko‗riladi.
 
Davlat byudjetining kassaviy ijrosini amalga oshirish jarayonida 
G‗aznachilik tijorat banklari bilan ham shartnoma tuzadi. Bu banklarning ro‗yxati 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy Banki tavsiyasidan keyin aniqlanadi. 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy Banki va tijorat banklari G‗aznachilik talabi 
bilan quyidagi ma‘lumotlarni berishga majbur: 
 

byudjet tashkilotlarining bankda ochilgan shaxsiy hisobraqamlari, unda 
mablag‗lar aylanishi va qoldig‗i to‗g‗risida ma‘lumot; 

G‗aznachilik so‗ragan aniq byudjet tashkilotining yoki uning tavsiyasi 
bilan ochilgan bank hisobraqamidagi mablag‗lari to‗g‗risida ma‘lumot. 
Davlat byudjetining ijrosi to‗g‗risidagi hisobot G‗aznachilik tomonidan 
O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga taqdim etiladi. Davlat byudjeti g‗azna 
ijrosining buxgalteriya hisobi G‗aznachilik tomonidan, shuningdek, davlat soliq va 

1
O‘zbekiston Respublikasining ―Davlat byudjetining g‘azna ijrosi to‘g‘risida‖gi Qonuni, 9-moddaga ko‘ra. 

---

157 
bojxona xizmati organlari, byudjet tashkilotlari hamda davlat maqsadli 
jamg‗armalarini taqsimlovchi organlar tomonidan davlat byudjetining g‗azna ijrosi 
buxgalteriya hisobining yagona hisoblar rejasi va byudjet tasnifi asosida tashkil 
etiladi hamda amalga oshiriladi. Davlat byudjeti g‗azna ijrosining buxgalteriya 
hisobi yagona hisoblar rejasi O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 
ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
G‗aznachilik yuridik va jismoniy shaxslarga ular tomonidan ortiqcha 
to‗langan soliqlar, yig‗imlar va boshqa majburiy to‗lovlar summalari, qonun 
xujjatlarida 
belgilangan 
tartibda 
yagona 
g‗azna hisobraqamidan yoki 
G‗aznachilikning boshqa bank hisobraqamlaridan qaytarilishini amalga oshiradi. 
O‗zbekiston Respublikasi Byudjet Kodeksiga, shuningdek, turli darajadagi 
davlat boshqaruvi o‗rtasida tushumlar taqsimotini tartibga soladigan boshqa 
qonunlarga muvofiq, G‗aznachilik tushumlarni turli darajadagi byudjetlar o‗rtasida 
taqsimlash uchun javobgar hisoblanadi. G‗aznachilik belgilangan byudjet tasnifiga 
muvofiq, barcha davlat tushumlarini ularning aniq ro‗yxati bo‗yicha yagona g‗azna 
hisobraqamida yuritilishini ta‘minlaydi, qonun asosida g‗aznachilikning yagona 
hisobraqamidan barcha to‗lovlarni amalga oshirishga G‗aznachilik javobgar 
hisoblanadi.
 
Davlat moliyasini isloh qilish, davlat byudjetining g‗azna ijrosini joriy etish, 
byudjet mablag‗larini boshqarish va ularning shakllanishi va ishlatilishini nazorat 
qilish jarayonlari mukammallashib, takomillashib bormoqda. Bu jarayonlarni 
amalga oshirishda O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Davlat byudjetining 
g‗azna ijrosi tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi PQ-594-
son (28.02.2007) Qarorining qabul qilinishi muhim qadam bo‗lib xizmat qildi. 
Prezident Qarorining ijro etilishi doirasida Moliya vazirligi huzuridagi ―Davlat 
byudjetining g‗azna ijrosini tatbiq etish va uslubiyoti boshqarmasi‖ hamda 
mahalliy moliya organlarining g‗aznachilik bo‗linmalari negizida O‗zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi G‗aznachiligi va uning hududiy bo‗linmalari tashkil 
etildi.
PQ-594-son Qaror bilan Moliya vazirligi G‗aznachiligi zimmasiga quyidagi 
asosiy vazifalar yuklatildi: 

davlat byudjetining kassa ijrosi, jumladan, tushadigan daromadlarni turli 
darajadagi byudjetlar o‗rtasida taqsimlash, byudjetdan mablag‗ oluvchilarning 
xarajatlar smetalari ijrosi va davlat byudjeti ijrosi to‗g‗risida hisobot tuzish; 

davlat byudjeti mablag‗larini yagona g‗aznachilik hisobraqami, 
shuningdek tegishli byudjetlar daromadlari va xarajatlari o‗rtasidagi kassa 
uzilishlarining oldini olishni ta‘minlaydigan hududiy g‗aznachilik hisobraqamlarini 
joriy etish orqali boshqarish; 

byudjet tashkilotlarini, shu jumladan, mudofaa va xavfsizlik 
tuzilmalarini moliyalashga yo‗naltiriladigan byudjet mablag‗laridan foydalanishni 
maqbullashtirish ustidan monitoringni amalga oshirish, bunda ular tomonidan 
tuzilayotgan shartnomalarning sifati ta‘minlanishini, ularning maqsadga 
muvofiqligi va narx-navo echimini nazarda tutish hamda vositachilik xizmatlaridan 
voz kechish; 

---

158 

xarajatlar smetasi va ro‗yxatga olingan shartnomalarda nazarda tutilgan 
qat‘iy summalar doirasida tovar(ish, xizmat)lar etkazib beruvchilarning bevosita 
hisob raqamlariga byudjet mablag‗lari oluvchilar nomidan va ularning topshirig‗i 
bo‗yicha to‗lovlarni amalga oshirish orqali to‗lov intizomiga so‗zsiz rioya etilishi 
ustidan ta‘sirchan nazoratni ta‘minlash; 

davlat byudjeti g‗azna ijrosining buxgalteriya hisobi va hisobotini 
yuritish, davlat byudjeti ijrosi haqida axborot yig‗ish, qayta ishlash va tahlil qilish, 
shuningdek O‗zbekiston Respublikasining davlat ichki va tashqi qarzlariga xizmat 
ko‗rsatish, O‗zbekiston Respublikasi kafolatlarini ijro etish.