Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Молия вазирининг буйруги (рушат рацами 2844, 2016 йил 1 декабрь) билан Узбекистон
Реслубликаси аудиторлик фаолиятининг миллий стандарта (70-сон АФМС) "Молиявий хисобот
тугрисидаги аудиторлик \исобоги ва аудиторлик хулосаси" тасднкданди.
160

---

natijalarini haqqoniy aks ettirsa va buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi 
qonun hujjatlariga muvofiq kelgan hollarda ijobiy fikr bildiriladi.
Modifikatsiyalangan fikr quyidagi holatlarda bildiriladi:
- olingan auditorlik dalillari asosida umumiy holda ko‘rilayotgan 
moliyaviy hisobot muhim buzib ko'rsatishlarga ega bo‘lsa;
- umumiy holda ko‘rilayotgan moliyaviy hisobot muhim buzib 
ko‘rsatishlarga ega emasligini aniqlash uchun yetarli darajadagi tegishli 
auditorlik dalillarini olish imkoniyati boMmasa.
Auditorlik hisobotining tahliliy qismi auditor (auditorlar) tomonidan 
bajarilgan ishlar va auditorlik dalillarini olishga qaratilgan auditorlik 
amallari bayonini hamda quyidagilaming tekshirish natijalarini qamrab 
olishi lozim: qo‘llanilayotgan hisob siyosatini; xo‘jalik yurituvchi 
subyektning ichki nazorat tizimini; buxgalteriya hisobi tizimi va 
moliyaviy hisobot tuzilishini; moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini amalga 
oshirishda buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya 
etilishini; soliqlar va boshqa majburiy toMovlarni hisoblash va 
toclashning to ^ rilig in i; aktivlar saqlanishining ta’minlanganligini; 
moliyaviy koeffitsiyentlaming hisob-kitobi va uning tahlilini o"z ichiga 
oladi.
Moliyaviy koeffitsiyentlaming hisob-kitobi va ularning tahlili 
quyidagilami o ‘z ichiga qamrab oladi:
- tekshirilgan moliyaviy hisobot asosida hisoblangan moliyaviy 
koeffitsiyentlar tahlili;
- o'tkazilgan tahlil natijalaridan kelib chiqib, xo‘jalik yurituvchi 
subyektning moliyaviy holati to ‘g ‘risida ma’lumot.
Hisob-kitob va tahlil uchun moliyaviy koeffitsiyentlami tanlab olish 
auditorlik tashkiloti tomonidan auditorlik tekshiruvining buyurtmachisi 
bilan kelishgan holda amalga oshiriladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy hisobotida ahamiyatli 
buzib ko'rsatishlar mavjud bo4lsa va ularning xo'jalik yurituvchi 
subyekt 
tomonidan 
bartaraf 
etilmasligi, 
moliyaviy 
hisobotdan 
foydalanuvchilami chalg‘itishi mumkin bo4lgan hollarda auditorlik 
tashkiloti salbiy fikr bildirilgan auditorlik xulosasini tuzadi.
161

---

Shuningdek, quyidagi holatlarda ham salbiy fikr bildiriiadi:
- xo‘jalik yurituvchi subyekt tomonidan amalga oshirilgan moliya- 
x o ‘ja!ik operatsiyalari moliyaviy hisobotda haqqoniy aks ettirilgan, lekin 
ular qonun hujjatlari talablariga muvofiq kelmaganda;
- xo‘jalik yurituvchi subyekt rahbariyati aniqlangan buzib 
ko‘rsatishlarni bartaraf etish maqsadida moliyaviy hisobotga tuzatishlar 
kiritishga rozi bo‘lmaganda.
Xo'jalik yurituvchi 
subyekt auditorlik tekshiruvi davomida 
moliyaviy hisobotda aniqlangan buzib ko‘rsatishlami bartaraf etsa salbiy 
fikr bildirilmaydi.
Auditorlik xulosasi 
yozma ko‘rinishda tayyorlanishi 
kerak. 
Auditorlik xulosasiga unga nisbatan fikr bildirilgan, buxgalteriya hisobi 
to ‘g ‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq xo'jalik yurituvchi subyekt 
tomonidan sanasi ko‘rsatilgan va imzolangan moliyaviy hisobotning 
nusxasi ilova qilinadi.
Auditorlik xulosasini olish barcha uchun majburiy hisoblanmaydi.
Moliyaviy 
hisobotlarni 
tuzishda tashqi 
buxgalterlarga yoki 
autsorsing xizmatlari bo‘yicha maxsus firmalarga murojaat qiluvchi 
ko‘pgina korxonalami auditdan o ‘tkazish ma’lum bir xarajatlar qilinishi 
talab 
qilganligi 
sababli 
doimo 
ham 
auditorlar 
xizmatidan 
foydalanavermaydilar. Bunday holatlarda analitiklar oldida qator 
vazifalar yuklanadi:
- moliyaviy hisobotlarni tuzuvchilar qanchalik tajribali 
va 
uddaburonligini;
- tuzilgan moliyaviy hisobotlar qanchalik ishonchli, to‘liqligiga;
- barcha majburiyatlar hisobga olinganmi yoki yo‘qmi;
- agar moliyaviy hisobotlarni yetuk mutaxassislar tomonidan 
tuzilganligi qayd etilgan holda, ulaming mustaqilligi qay darajada 
ta’minlanganligiga;
- moliyaviy hisobotlarni tuzuvchilar korxonaning shaxsiy tarkibida 
doimiy turishiga;
- moliyaviy hisobot tuzuvchilarni aktivlar qiymatini aniqlashda va 
majburiyatlami hisobga olishda obyektiv yondashganlik darajasiga;
162

---

- korxona rahbarining moliyaviy hisobotlarni tuzishga ta’sir 
darajasiga baho berish talab etiladi.
Auditorlik xulosalari talab etilmaydigan axborot manbaalariga soliq 
hisobotlari, shaxsiy jam g‘arib boriladigan pensiya jamg^rmalari, 
sug'urta badallari bo6yicha hisobotlar va boshqa axborot manbalari 
kiradi.