Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

__________ Buxgalteriya balansi aktiv tomoni klassifikatsiyasi______
Aktivlar (A)
Uzoq muddatli aktivlar (UMA)
Joriy aktivlar (JA)
Moliyaviy 
boMmagan uzoq 
muddatli 
aktivlar 
(MBUMA)
Moliyaviy uzoq 
muddatli 
aktivlar 
(MUMA)
Moliyaviy 
bo4lmagan joriy 
aktivlar (MBJA)
Moliyaviy joriy 
aktivlar (MJA)
Pul ko‘rinishida bo'lmagan aktivlar (PKBM)
Pul
ko‘rinishidagi 
aktivlar (PKM)
Qiyin 
sotiladigan 
aktivlar (QSA)
Likvid aktivlar (LA)
2.5-jadval
Passiv (P)
0 ‘z mablag‘lari 
manbai ( 0 ‘MM)
Majburiyatlar (M)
Xususiy kapital
Uzoq 
muddatli 
kredit va 
qarzlar (UM)
Qisqa muddatli 
kredit va 
qarzlar(QM)
Kreditorlik
majburiyati(K)
Doimiy passivlar 
(DP)
Majburiyatdagi passivlar (MP)
Balansdagi ifodalar:
Umumiy ifodalar
A=P
U M A +JA =0‘MM+M
MBUMA+MUMA+MB JA+MJ A = 0 ‘ MM+UM+QM+K
PKBA+PKA=DP+MP
Birlik ifodalar
UMA=MBUMA+MUMA
JA=MBJA+MJA
(
2
.
1
)
(
2
.
2
)
(2.3)
(2.4)
(2.5)
(
2
.
6
)
132

---

PKBA=MBUMA+MUMA+MBJA 
(2.7)
L A=MUM A+MB J A+M J A 
(2.8)
Moliyaviy b o ‘lmagan uzoq muddatli aktivlar -
asosiy vositalar, 
nomoddiy aktivlar, o ‘matiladigan uskunalar, kapital qo‘yilmalami o ‘z 
ichiga oladi.
Moliyaviy uzoq muddatli aktivlarga
uzoq muddatli investitsiyalar 
kiritiladi.
Moliyaviy bo'lmagan jo riy aktiv larg'd
ishlab chiqarish zaxiralari, 
tugallanmagan ishlab chiqarish, tayyor mahsulot, tovarlar, kelgusi davr 
xarajatlari, kechiktirilgan xarajatlar va debitorlik majburiyatlari kiradi.
Moliyaviy joriy aktivlarg
a pul mablag'lari, qisqa muddatli 
moliyaviy qo‘yilmalar va boshqa joriy aktivlar kiradi
2.6-jadval
Aktivlaming turli shakllari o‘rtasidagi aloqadorlik______
Aktivlar shakli
Moliyaviy
bo‘lmagan
aktivlar
Moliyaviy
aktivlar
Jami aktivlar
Uzoq 
muddatli 
aktivlar
MBUMA
MUMA
UMA
Joriy aktivlar
MBJA
MJA
JA
Jami aktivlar
MBA
MA
A
2.7-jadval
Aktivlarni mazmuni bo‘yicha tarkiblanishi_________
<
■
Aktivlarni manbalashni mazmuni
Xususiy (XK)*
Qarzga olingan (QK)
Tashqi qarz (TQ)**
Ichki qarz 
(IQ)***
* 
- 
0 ‘z
mablag‘lari
manbai
** - Uzoq va qisqa muddatli 
kreditlar va qarzlar, kreditorlik 
majburiyatlarining tashqi qismi
*** - Kreditorlik 
majburiy atlarini 
ichki qismi
Xususiy kapital - o‘z ichiga ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, 
rezerv kapitali, taqsimlanmagan foyda va o ‘z mablag‘lari manbaining 
boshqa tarkiblarini (maqsadli tushumlar, kelgusi davr xarajatlari va 
to‘lovlar zaxirasi) oladi.
133

---

Tashqi qarz - bank kreditlari va qarzlarini, olingan avans 
toMovlarini, kreditorlik majburiyatlarining mol yetkazib beruvchilarga 
b o ig a n qismini o‘z ichiga oladi.
Ichki qarz - korxonaning mehnat haqidan, soliqlar, toiovlar va 
yig'imlar bo‘yicha qarzidan, jalb qilingan qarz mablagiari yuzasidan 
foizlar, 
aksionerlarga 
e ’lon 
qilingan 
dividendlar 
bo4yicha 
majburiyatlardan iborat b o ia d i
2.7-jadval