Toshkent kimyo-texnologiya insituti shahrisabz filiali oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi va sanoat uzumchiligi fakulteti

Tuproqning epidemiologik ahamiyati
Tuproq inson va hayvonlar hayotining qattiq va suyuq chiqindilarining tabiiy qabul qiluvchisi bo'lib, unda turli xil kasalliklarning qo'zg'atuvchi mikroorganizmlar bo'lishi mumkin. Yaxshiyamki, toza va ifloslanmagan tuproqqa kiradigan ko'plab patogenlar ozmi-ko'pmi tezda nobud bo'lishadi. Organik moddalar bilan ifloslangan tuproqda ular uzoq vaqt davomida yashashga qodir.
Masalan, tif qo'zg'atuvchisi bunday tuproqda 12 oygacha, vabo 4 oygacha, dizenteriya 2 oygacha, sil kasalligi 7 oygacha yashashi mumkin. Askada tuxumlari 1 yilgacha tuproqda yashovchanligini saqlab qoladi va tuxum tarkibidagi lichinka tuproqning rivojlanish siklidan o'tib, invazion holatga keladi. Shuning uchun askarida, yumaloq chuvalchanglar, pakana gijjalar "geogelmintlar" deb ataladi va ular "biogelmintlar" qoramol, cho'chqa lentasimon chuvalchangi, exinokokk, mushuk ikki so'rg'ichlisidan farq qiladi.
Anaerob infektsiyalar va sibir yarasining qo'zg'atuvchilari tuproqda uzoq vaqt yashab qoladi, ularning sporalari tuproqda o'n yillar davomida yashovchanligini saqlaydi.
Tuproqning epidemiologik roli ichak (tif isitmasi, dizenteriya, vabo va boshqalar), anaerob (qoqshol, botulizm, gaz gangrenasi), chang (sil), zoonoz (sibir yarasi, bezlar, brutsellyoz), geogelmintoz (askarida, enterobiyoz, ankilostomioz va boshqalar), virusli (poliomielit, virusli gepatit A) kabi yuqumli kasalliklarni yuqtirish imkoniyatiga egadir.

A	B
5-rasm. Tuproqda rivojlanadigan infektsion kasalliklar (A-gazli gangrena, B-botulizm)

Ushbu infektsiyalar ifloslangan tuproqning yuza qatlamlarida tuproq bilan yara yuzasiga tegishi orqali yuqtirish (yara infektsiyalari - qoqshol va gaz gangrenasi), tuproq bilan ifloslangan qo'llar va bilvosita tuproq bilan ifloslangan suv, oziq-ovqat, hayvonlar, hasharotlar tashuvchilar, asosan chivinlar orqali to'g'ridan-to'g'ri chaqishi orqali sodir bo'ladi.

A	B	C