Toshkent farmatsevtika instituti

2-Mavzu: Asosiy bakteriya gruppalarining tuzilishi va o‘ziga xos jihatlari. Bakteriyalarni o‘stirish.

Mashg‘ulotning maqsadi: Mashg‘ulotda tinglovchilarni mikroblarning asosiy shakllarini dumaloq va tayoqchasimon bakteriyalar, zamburug‘lar, spiroxetalar, sodda jonivorlar, rikketsiyalar va viruslarning morfologiyasi, oziqa muhitlarning tayyorlanishi va ishlatilishi bilan tanishtirish.

Tayyorlanish uchun savollar:

1.Dumaloq shaklli va tayyochasimon bakteriyalarning tuzilishi.

2.Spiroxeta,aktinomitset, zamburug‘lar, sodda jonivorlar, rikketsiy, xlamidiy va mikoplazmalar tuzilishining o‘ziga xos jihatlari.

3. Mikroorganizmlar ozuqasining turlari.

4. Ozuqa muhiti, uning maqsadi, tasnifi, tayyorlash yo‘llari, ozuqa muhitiga qo‘yiladigan talablar.

5. Bakteriyalarni o‘stirish.

Bakteriyalar - tugal shaklidagi o‘zak ( prokariotlar ) ga ega bo‘lmagan mikroorganizmlardir. Ular tuzilishiga ko‘ra bir necha gruppaga bo‘linadi: dumaloq ( kokklar ), tayyoqchasimon ( haqiqiy bakteriyalar, batsillalar ) spi- ral shaklidagi va egilgan ( vibrionlar, spirillalar va spiroxetalar ).

Kokklarning – diametri 1 – 2 mkmga teng. Bu tipdagi bakteriyalarning shakli xilma-xil: ko‘pincha dumaloq yoki tuxumsimon, ba’zan esa nishtarsimon ( pnevmokokklar ) va loviyaga o‘xshash ( gono- va meningokoklar) ko‘rinishida bo‘ladi. Boshqa bakteriyalar singari kokklar ham oddiy bo‘li- nish yo‘li bilan ko‘payadi. Hujayralarning bo‘linishidan keyingi holati, ya’ni o‘zaro joylashishiga ko‘ra ham bir necha tiplarga bo‘linadi:

mikrokokklar – hujayralar bo‘linadi va yakka – yakka joylashadi; stafilo-kokklar (masalan, staphylococcus aureus ) –hujayralar tartibsiz bo‘linadi va uzum boshlari singari g‘uj – g‘uj bo‘lib joylashadi; diplokokklar – hujayralar ajralmaydi va juft – juft bo‘lib joylashadi, masalan pnevmo-, gono, va meningokokklar. Agar kokki bir tekis bo‘linsa va bo‘linishdan keyin ajralib ketmasdan, zanjirsimon shaklga kirsa ularni streptokokk- lar deyiladi. Masaln: S. lactis, S. haemolyticus kabi.