Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi dori turlari texnologiyasini rivojlantirish istiqbollari

Suvsizlantirish.Korxona sharoitida dorilarni gidrolizini oldini olish yoki sekinlashtirish suvsizlantirish yani suvdan xoli qilish yoki uning miqdorini kamaytirish (minimumgacha).SHu usulda antibiotiklarning, gormonlar, qator vitaminlarning ineksion eritmalari tayyorlanadi. Maksimal suvsizlantirish usuli bilan dorilarni turg‘unligini oshirish mumkin 10 marta va 100 marta va ularni saqlash muddatini oshirish. Masalan, benzipenitsin va oksatetratsiklin eritmalari o‘zini faolligini 1-2 sutka suvsizlantirgan xolda esa yillar davomida (liofilizatsiya usullarini qo‘llash natijasida).

Demak fizik usullarining keng qo‘llaniladigan shakli – suvsizlantirish korxona sharoitida keng ishlatiladi. O‘zining soddaligi (taminlanganligi bo‘yicha), jarayonni aniq kontrol qilish imkoniyati va gidrolitik parchalanish reaksiyalar preparatlarda keng tarqalganligi.

Xuddi shu usul faqat ineksion eritmalar uchun emas, balki boshqa dori shakllarida xam qo‘llaniladi.

Masalan, suyuq peroral dorilarda: quruq miksturalar, gurux suspenziyalar, granulalar (ko‘pincha bolalar amaliyotida). Ular ishlatishdan oldin belgilangan suvda eritiladi.

Sirtka qo‘llaniladigan dori shakllarida (surtma) suvdan xoli qilish ingidirientlarini quritish yo‘li bilan amalga oshiriladi.Shunga misol sifatida quruq surma konsentratlarini keltirish mumkin.

Yаna bir fizikaviy turg‘unlashtirish usuli bu suvsiz erituvchilarni qo‘llash (propilenglikol, PEG, benzil benzoat).

Ko‘pincha ularni ineksion eritmalarda qo‘llash tavsiya etiladi (ayniqsa, antibiotiklar, vitaminlar, gormonlar).

Misol – eritromitsinning PEG dagi steril eritmasi.Qo‘llashdan oldin bu preparat ineksion suvda eritiladi.

Gidrokortizon tuzi uchun xam PEG dagi eritmasi.Ineksiya qilishdan oldin natriy gidrokorbonat eritmasida eritiladi.

Oksidlanish reaksiyalar tezligini pasaytirish dispersion muxitda kisloroddan xoli qilish.Buning uchun oddiy usul – qaynatish yoki borbataj gazlar bilan (Co₂, azot).Katta axamiyatga ega engil oksidlovchi moddani turg‘unlashtirishda – gazli ximoya.Moxiyati – dorilar tayyorlanishi inert gazlar oqimida amalga oshiriladi.