Тошкент фармацевтика институти

Gipertoniya-  Yurak  va  tomirlar,  endokrin  tizim,  bo„yrak  va  siydik  chiqaruv 

yo„llaridagi  organik  o„zgarishlarga  bog„liq  bo„lmagan  holda  AB  ning  uzoq  vaqt  birlamchi 

kutarilib  turishidir.  CHunki  arterial  bosim    buyrak  utsi  rakida,  ensefalit,  poliomielit, 

qontuziya,  suyak  SHikastlanishlari,  buyrak  kasalliklarida,  aterosklerozda  ham  kuzatilishi 

mumkin.   

Patogenezi.  Markaziy  nerv  tizimi  faoliyatining  tez-tez  izdan  chiqishi,  moddalar 

almashinuvining  buzilishi,  nikotin    ta‟siri  gipertoniyaning  kelib  chiqishida  muhim 

ahamiyatga  ega.  Bu  omillar  miya  qobig„i  hujayralarida  turg„un  qo„zg„alish  o„choqlarini 

paydo  qiladi.  Natijada  mayda  arteriolalarda  vaqtincha,  keyinchalik  doimiy  spazm  paydo 

bo„lib, maksimal  va minimal  arterial  qon bosimi ko„tarilib ketadi. 

Belgilari.  Bosh  og„rig„i,  quloq  shang„illashi,  uyqusizlik,  tez  charchash,  darmonsizlik,  

Yurak  tomir  sitsemasida  organik  uzgarishlar  kelib  chiqqanda  AB  ning  kutarilishi  turg„un 

buladi. Gipertoniyaning  3 bosqichi farqlanadi. 1-xayajonlanganda  AB qisqa vaqt kutariladi   

2-da  AB  kutarilishi turg„un va davolanmasa pasaymaydi. 3- sklerotik bosqich: buyrak, 

aorta, miya  va a‟zolarning  tormirlarida  qaytmas uzgarishlar  kuzatiladi. 

Davolash.  Bemorlar  dam  olish  va  uxlash  rejimiga  rioya  qilish  kerak.  Rezerpin, 

raunatin,  rausedil, izobarin,  dibazol, papaverin, magneziya,  diuretiklar  beriladi.   

Gipertoniya    kasalligi  bor  odamlarda  arterial  bosimning  qisqa  muddatda  yuqori 

ko„rsatkichlargacha  ko„tarilishi-gipertonik  kriz  deyiladi.    Gipertonik  krizning  klinik 

belgilari:  kuchli  bosh  og„rig„i,  ko„ngil  aynish,  qayt  qilish,  arterial  bosimning  yuqoriligi, 

bosh aylanishi, quz oldida sharpa paydo bo„lishi va b. SHoshilinch ravishda davo choralari 

ko„rilmasa  gipertonik  kriz  insult  bilan  tugaydi.