Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

Mahalliy 
davlat hokimiyati to‘g‘risida
”gi Qonun va O‘zbekiston Respublikasining boshqa 
qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi. Bu organlar sud hokimiyati organlari, 
prokuratura, nazorati speksiyasi, ichki ishlar organlari, adliya singari huquqni 
muhofaza qilish organlari bilan o‘zaro hamkorlikda ish olib boradi. 
Mahalliy davlat hokimiyat organlarini ikki toifaga bo‘lish mumkin: 
1) mahalliy davlat hokimiyati organlariga bo‘ysunuvchi organlar: ichki ishlar, 
nazorat inspeksiyasi va adliya organlari. 
2) mahalliy davlat hokimiyati organlariga bo‘ysunmaydigan sud, prokuratura 
organlari. 
Mazkur davlat hokimiyati organlari bu sohada o‘z vakolatlarini amalga oshirish 
borasida huquqni muhofaza qiluvchi organlar bilan bir xil munosabatda faoliyat 
ko‘rsatishi bilan birga ularning ishlarini muvofiqlashtirib turadi.
 
Mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish organlari O‘zbekistonda azaldan o‘zini-o‘zi 
boshqarishning o‘ziga xos shakli sifatida shakllangan hamda uning mahalliy shart 
sharoitlar bilan bog‘liq o‘ziga xos vazifalari mavjud bo‘lgan. Fuqarolarning o‘zini 
o‘zi boshqarish organlari bugungi kunda mahalla oqsoqoli tomonidan boshqariladi 
vam uning vazifalari jamoatchilik asosida olib boriladi. U o‘zining yozilmagan ichki 

---

98 
tartib qoidalariga ega bo‘lib, ularga barcha birdek amal qiladi. Mazkur qonun 
qoidalar garchand majburiy xarakterga ega bo‘lmasada, barcha ularga bo‘ysunadilar.
Ancha yillar sovet tuzumi davrida faoliyati to‘xtatilgan va uning mohiyati 
kommunistik mafkuraga bo‘ysundirilgan mahallaning faoliyatini qayta tiklash 
maqsadida 
1993 - yil 2-sentabrda “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish 
organlari to‘g‘risida”gi Qonun qabul qilindi
. Chunki, har bir sohani isloh qilish 
uchun uning avvalombor huquqiy asosi bo‘lishi lozim. Ushbu Qonunning qabul 
qilinishi uzoq yillar mobaynida faoliyati to‘xtatilgan mahalla tizimining yana qayta 
tiklanishi uchun asos bo‘ldi, o‘zini o‘zi boshqarish organlarining nufuzini ko‘tardi 
hamda mas’uliyatini oshirdi. Qonunda mazkur tuzilma olib borilgan ishlar yuzasidan 
o‘z hisobotlarini berib borishi belgilab qo‘yildi. Bu borada ko‘plab qonunlar va 
boshqa normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. 
Hozirgi paytdagi jadal o‘zgarishlar fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, 
ya’ni mahalla, uning boshqaruv tizimi, ijtimoiy-huquqiy faoliyatini yangicha 
mezonlar asosida tahlil etishni, bugungi zamon talablariga javob beradigan o‘zini o‘zi 
boshqarish organining yangicha tuzilmasini shakllantirishni, uning ish yuritish 
tizimini samarali tashkil etishni taqazo etmoqda. Bu borada mamlakatimiz 
Prezidentining 2017 - yil 3-fevraldagi yangi tahrirda qabul qilingan