Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

“Shanxay xalqaro hamkorlik tashkiloti”
ga O‘zbekiston 2001-yilning iyun 
oyida a’zo bo‘ldi. Unda 
Xitoy, Rossiya, Qozog‘iston, Qirg‘izston va Tojikiston
Respublikalari 
ham doimiy a’zodirlar. 
Bugungi kunda izchil faoliyat ko‘rsatayotgan 
xalqaro siyosiy-iqtisodiy tashkilotlar xaqida 
so‘z 
yuritilganda, 
Shubhasiz, 
birinchi 
navbatda Shanxay Hamkorlik Tashkiloti 
tilga olinmoqda. Dastlab “Shanxay beshligi” 
deb nomlangan bu tashkilotga 2001-yilda 
O‘zbekiston 
Respublikasi 
a’zo 
bo‘lib 
qo‘shilgach, 
“Shanxay 
Hamkorlik 
Tashkiloti” deb ataladigan bo‘ldi. Ayni paytda unga 
Rossiya Federatsiyasi, Xitoy 
Xalq Respublikasi, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Tojikiston va Qirg‘izston 
Respublikalari
rasman a’zodirlar.
Shanxay Hamkorlik Tashkilotining “Terrorizm, separatizm va ekstremizmga 
qarshi kurash to‘g‘risida Shanxay konvensiyasi” imzolangan bo‘lib, 2002-yil iyulida 
Sankt-Peterburgda u yanada mustahkamlandi. 2003- yil may oyida Moskva 
SHHTning tashkiliy organlari, ramzlari tasdiqlanib, O‘zbekiston Tashkilotining yangi 
raisi etib belgilandi. 2003 - yil sentabrda Pekinda “SHHTga a’zo davlatlarning 20 
yilga mo‘ljallangan savdo-iqtisodiy hamkorlik dasturi” qabul qilinib, mahsulot, 
kapital, xizmat va texnologiyalar erkin aylanishi shartlari belgilab olindi, SHHTning 
moliyaviy byudjeti ko‘rildi. 2004 - yil iyundan Tashkilot to‘la ravishda ishga kirishdi. 
2005 - yil iyulida Ostona sammitida Mongoliya, Hindiston, Pokiston va Eron 
kuzatuvchi maqomiga ega bo‘ldi. 2010 - yilda Toshkentda o‘tkazilgan navbatdagi 
anjuman a’zo davlatlar tashqi siyosatida muhim voqea bo‘ldi.
O‘zbekiston mustaqillikning dastlabki kunlarida boshlab chet mamlakatlar bilan 
teng huquqli hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘ydi. Mustaqillikning dastlabki 
kunlaridan e’tiboran mamlakatimiz jahon hamjamiyatiga kirishga intila boshladi. 
Jumladan mamlakatimiz mustaqilligini birinchi bo‘lib tan olgan mamlakat bu Turkiya 
respublikasi edi. 1991- yil 16-19-dekabr kunlari O‘zbekiston davlat delegatsiyasi 
Turkiyada bo‘ldi. Safar chog‘ida O‘zbekiston Respublikasi bilan Turkiya jumhuriyati 
o‘rtasidagi davlatlararo munosabatlarning asoslari va maqsadlari to‘g‘risida 
shartnoma, konsullik vakolatxonalarini ayirboshlash to‘g‘risida Protokol, iqtisodiy va 
savdo sohasidagi hamkorlik to‘g‘risida bitim, madaniyat, fan, ta’lim, sog‘liqni 
saqlash, sport va turizm sohasidagi o‘zaro hamkorlik to‘g‘risida bitim, transport va 
kommunikatsiyalar sohasidagi hamkorlik to‘g‘risida bitim, axborot ayirboshlash, 
televidenie va radio eshittirish bo‘yicha hamkorlik qilish haqida protokollar va 
boshqa hujjatlar imzolanadi. 

---

199