Toshkent davlat sharqshunoslik instituti uzoq sharq va janubiy osiyo tillari fakulteti bitiruv malakaviy ishi

       

       Hebei 

河北 viloyatidagi Xuanhua 宣化 qabridan topilgan rasm (tasvir). 

1971 yil Hebei

河北 viloyatidagi Xuanhua 宣化 hududi dehqonlari ekin 

maydonlarini tekislayotgan vaqtida qadimgi qabrga duch keldilar. Bu qabrda 

yetarli darajada yaxshi saqlangan tasvir topilgan. Ming yillar davomida yomg‘ir 

suvlari ta’sirida bo‘lganligiga qaramay, bu tasvirning bo‘yoqlari o‘z oxorini 

yo‘qotmagan. Mazkur freskada 11 ta musiqachi va bir raqqosning tomosha 

ko‘rsatish tasviri tasvirlangan. Birinchi qatorda turgan besh kishidan ikkitasi 

yog‘och surnay bili

筚篥 da, uchtasi – lab bilan chalinadigan organ sheng 笙 da,  

belga taqilgan baraban yaogu 

腰 鼓 va katta barabanda musiqa chalayotgani 

tasvirlangan. Orqa qatordagi olti musiqachilar tartarak paiban

拍板 da, ud pipa 琵

琶 da, belga taqilgan baraban yaoguda, 12 stvolli nay nay paixiao 排箫 da va ikki 

ko‘ndalang nay  hengdi

横笛 da musiqa chalayotgani tasvirlangan. Eng oldingi 

planda kichik jussali odam musiqa ohangiga raqs tushayotgani tasvirlangan. 

Tasvirda o‘sha davrda mashhur bo‘lgan opera guruhi Xiban

戏班 ning namoyishi 

                                                 

52

 Van Dzichu  

中国乐器.-63-64-bet, N.Vasilyev tarjimasi  Китайские музыкальные инструменты.-

 

41-42-bet. 

53

 Operada orkestr jo‘rligida bir kishi tomonidan ijro etiladigan kuy. 

54

 Васильченко Е.В.  Музыка на цине и его место в китайской культуре. В.сб. Музыкальные традиции стран 

Азии и Африки.  М.  1986. -33-b. 

---

                                                                               

30

tasvirlangan bo‘lib, bu namoyish musiqa asboblari va raqs orqali amalga 

oshirilgan

55

. 

                                     Zamonaviy xitoy musiqa asboblari. 

Xitoyda 56 xil millatlar istiqomat qilib, ularning har birining sevimli musiqa 

asboblari bor. Yanszi (Changjiang

长江)daryosi vohasida ipak va bambukdan 

qilingan

56

 , bong va barabanlar, Huanghe daryosi sohillarida lab bilan chalinadigan 

organ sheng, mashhur, Ichki Mo‘g‘ulstonda skripka nurin-xur ya’ni matouqin

57

马

头琴, qor bilan qoplangan yuqori tog‘ hududlarida, Janubiy-G‘arbiy Xitoyning 

uzoq hududlarida ko‘ndalang nay dizi

笛子 bilan bir qatorda kovakli qovoqdan 

qilingan nay hulusi 

葫芦丝 mashhur bo‘lib, bularning barchasi xitoy musiqa 

asboblarining ajoyib tizimiga o‘ziga xos tus beradi. 

1949 yilda XXR tuzilishi  bilan an’anaviy xitoy musiqasi o‘z 

rivojlanishining va innovatsiyasining yangi davriga kirib keldi. Talab qilingan 

yangi musiqiy uslubga o‘rganish uchun qator yangi asboblar, jumladan, skripka 

gehu

革胡 ning alt

58

 va  bas

59

 modellari,  paigu 

排鼓 barabanlar to‘plamlari va 

ma’lum bir balandlik darajasi ega bo‘lgan turli zarbali asboblar ishlab chiqildi. 

Xitoy milliy asboblari avvalgidan ham to‘liq , katta hayotiy kuch va ta’sirchanlilik 

bilan jahon saxnalariga chiqdi

60

.