Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Annotation.
This article reveals the problem of using information technology as one of the most 
complex and unique areas of education for children with hearing impairment, as well as a comparative 
analysis of the evolutionary development of information technology in teaching students with hearing 
impairment in primary grades. 
Keywords:
children with hearing impairment, speech, correction, training, information 
technology, computer system. 
Har bir jamiyatda maxsus yaratilgan ta’lim tizimi mavjud bо‘lib, u oila sharoitida va ta’lim 
muassasalarida turli yoshdagi bolalar tarbiyasi va ta’limi sohasida о‘ziga xos an’analar va ilmiy 
asoslangan yondoshuvlarni о‘z ichiga oladi. Bola rivojlanishidagi jismoniy yoki psixik nuqsonlar uning 
ushbu ijtimoiy va madaniy shart-sharoitdan kelib chiqqan ta’lim doirasining chegarasidan “chetga 
chiqishiga” olib keladi. Katta yoshdagi madaniyat egasi har bir me’yorda rivojlanayotgan bola о‘ziga 
xos shart-sharoitlarsiz, maxsus ta’lim vositalari, metodlari, yо‘llariga murojaat qilmay turib 
о‘zlashtiradigan ijtimoiy tajribani eshitishida nuqsoni bо‘lgan bolaga qanday singdirish mumkinligini 
bilmaydi, qiynaladi. An’anaviy rivojlantiruvchi va ta’limiy masalalarni hal qilishning har bir yosh 
bosqichida qabul qilingan usullar eshitishida nuqsoni bо‘lgan bolalarga ta’lim-tarbiya berishda yetarli 
darajada ta’sir kо‘rsatmaydi. Bunday bolalarning ijtimoiy kamchiligi bevosita birlamchi nuqsonga emas, 
balki “ijtimoiy xatolik”ka bog‘liq bо‘ladi. Bu xatolikni maxsus tashkil qilingan va о‘ziga xos tarzda 
uyushtirilgan ta’lim usullari vositasida yengib о‘tish mumkin, ya’ni boshqacha qilib aytganda, me’yoriy 
rivojlanish sharoitida an’anaviy usullar bilan hal qilinadigan rivojlantiruvchi va ta’limiy masalalarning 
hal qilinishi о‘ziga xos yо‘llar, maxsus metodlar va vositalarning qо‘llanishini kо‘zda tutadi. Eshitishida 
nuqsoni bо‘lgan bolalarga ta’lim berish vositalarini ishlab chiqish hamma vaqt milliy va xorijiy maxsus 
pedagogikaning ajralmas yо‘nalishi sifatida olib qaralgani tabiiy holdir.
Axborot texnologiyalarini milliy maxsus ta’limga joriy qilish masalasi nafaqat ijtimoiy-madaniy, 
balki kasbiy kontekstda ham dolzarb masalalardan biridir. Maxsus ta’lim tizimining rivojlanishida 
kompyuterning noyob instrumental imkoniyatlari ustida fikr yuritish hamda axborot texnologiyalarini 
milliy an’ana kontekstiga singdirish, aslini olganda, alohida ahamiyat kasb etadi. Bunda milliy an’ana 
uchun bosh qadriyat ta’lim jarayonida eshitishida nuqsoni bо‘lgan bolaning maksimal imkoniyat 
darajasida rivojlanishi, uning rivojlanishida mavjud bо‘lgan va о‘ziga xos xususiyatiga kо‘ra yuzaga kelish 
ehtimoli bо‘lgan ikkilamchi kamchiliklarni bartaraf etishdan iboratdir.
Axborot texnologiyalaridan foydalanish muammosi, avvalambor, eshitishida nuqsoni bо‘lgan 
bolalar ta’limining eng murakkab va о‘ziga xos sohalaridan biri – nutqning talaffuz jihatini shakllantirish 
va korreksiyalash sohasiga tegishlidir. Zero, eshitishida nuqsoni bо‘lgan bolalar uchun ixtisoslashtirilgan 
maktab va maktab-internatlarning о‘quv rejasidagi о‘quv fanlarini, shu jumladan, matematikani 
о‘zlashtirishda nutq va talaffuzning rivojlanganlik darajasi bosh о‘rinni egallaydi hamda bu masala 
maxsus ta’limda faoliyat olib boradigan barcha pedagoglar va mutaxassilarning vazifalari doirasiga 
kiradi.

---

97