Toshkent davlat iqtisodiyot

 

 

---

 

220 

 

XIII BOB. XIZMATLAR SOXASIDA SIFAT VA XIZMAT KO‘RSATISh 

STANDARTLARI 

13.1. Xizmatlar sohasida sifat tushunchasi va mohiyati 

Xalqaro  standartlashtirish  tashkilotining  fikriga  ko‘ra,  har  qanday  firmaning 

muvaffaqiyatli faoliyati tovarlar sotish yoki xizmatlar ko‘rsatish bilan ta’minlanishi va 

ularning sifat va standart talablari bilan belgilanadi va ular: 

➢ aniq belgilangan ehtiyojlarga, qo‘llanish sohasiga javob beradi; 

➢ iste’molchilar kutayotgan natijalarni qondiradi; 

➢ qo‘llanayotgan standartlar va texnik shartlarga mos keladi; 

➢ jamiyat so‘rovlariga javob beradi; 

➢ atrof-muhitni himoya qilish talablarini hisobga oladi; 

➢ iste’molchiga raqobatbardosh narxlar bo‘yicha taklif etiladi; 

➢ iqtisodiy jihatdan foyda keltiradigan hisoblanadi . 

Marketing  maqsadlari  faqat  bozorda  ayirboshlash  uchun  mos  keluvchi  sifatdagi 

mahsulot  va  xizmatlar  taklif  etiladigan,  ularni  ilgari  surish  esa  zarur  shart-sharoitlar 

bilan ta’minlanadigan holdagina erishilishi mumkin. 

Xizmatni  ishlab  chiqarish  va  iste’mol  qilish  bir  vaqtda  ro‘y  berishi,  xizmat 

ko‘rsatish  jarayonining  ta’minotchiga  (insonga  yoki  mashinaga)  bog‘liqligining 

muqarrar oqibati xizmatni ijro etish sifati o‘zgaruvchanligi hisoblanadi. 

Sifatni  ta’riflashga  bir  qator  yondashuvlar  mavjud.  Dastlab  sifat  u  yoki  bu 

mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan nuqsonlar yoki xatolar soni bilan o‘lchangan. 

Sifat tasniflarga  muvofiqlik sifatida talqin qilinishi  mumkin, bu  firma tomonidan 

nazorat qilinadigan harakatdir. 

Sifat  –  mijozning  kutayotgan  natijalarini  qondirish  yoki  bundan  ortiq  bo‘lish 

qobiliyati. 

Sifat iste’molchining qoniqishiga olib keladigan xizmat xususiyatlari va xossalari 

sifatida, shuningdek, mijozla qoniqqanlik hissini kuchaytiradigan kamchiliklar yo‘qligi 

tushunilishi mumkin. 

Sifat  taqdim  etilatgan  xizmatlarning  kutilayotgan  standartlarga  muvofiq  bir  xil 

turdaligini nazarda tutadi. 

---

 

221 

 

Sifat  -  dinamikali  toifa:  bozorning  rivojlanishi,  raqobatning  kuchayishi,  takliflar 

doirasining  kengayishi  bilan  iste’molchilarning  sifat  standartlariga  talabi  muntazam 

ravishda o‘sish tomon o‘zgaradi. 

Xizmatlar  sohasida  faoliyat  yurituvchi  firmalarda,  ayniqsa,  talab  yuqori  bo‘lgan 

davrlarda sifat nazoratini ta’minlash juda qiyin. Shu bilan birga, agar xizmat ko‘rsatish 

firmasini  ularning  rivojlanish  dinamikasi  nuqtai  nazaridan  ko‘rib  chiqadigan  bo‘lsak, 

sifat  ularning  hayot  faoliyatiga  ulkan  ta’sir  ko‘rsatadi.  Sifat  modeli  4.1-rasmda  aks 

ettirilgan ko‘rinishga ega bo‘lishi mumkin. 

Tovar yoki xizmatlar sifatiga yana bir tarkibiy qism – ijtimoiy sifat ham xosdir. U 

shuni anglatadiki, firmalar mijozlar hayoti va salomatligiga xavf tug‘dirishi yoki ziyon 

yetkazishi  mumkin  bo‘lgan  xususiyatlardan  qochgan  holda  xizmatlarni  ishlab 

chiqishda javobgarlikning axoqiy jihatini ko‘rib chiqadilar.