Toshkent arxitektura-qurilish instituti "bino va inshootlar qurilishi" fakulteti "bino va inshootlar" kafedrasi

ARXITEKTURAVIY -
QURILISH QISMI 

---

14 
1. ARXITEKTURAVIY - QURILISH QISMI 
Turar joy qurilishida O’zbekistonning o’ziga xos tabiiy-iqlimiy 
xususiyatlari. Samarqanddagi ko’p qavatli turar joylarning qurilishi u yerdagi 
tabiyy-iqlimiy sharoitni inobatga olgan holda va ijtimoiy- demografik o’ziga 
xosliklardan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. 
O’zbekistondagi turar-joy qurilishini tabiiy iqlim sharoitlari bilan bog’liq 
bo’lgan xususiyatlari. 
O’rta asrlardagi Samarqand - Buyuk Amir Temur shaxri. Bu xech qaerda 
takrorlanmas zangori gumbazlar somon yoy bilan o’ralgan, oltin suvi 
yugurtirilgan, devorlar bo’rtirilgan naqshlar bilan o’ralgan keng ayvon, uncha 
baland bo’lmagan minoralar, salqin xavo ufurib turgan ayvonlar, asrlar davomida 
saqlanib kelingan. 
Bundan shuni ko’zlanmoqdaki qayta qurilayotgan devorlar muzeydagi 
jonsiz eksponatdek bo’lishi emas balki ulardan foydalanish va turistik xizmat 
ko’rsatishga moslashtirish kerak. Bunday obe’ktlarning shaxar markazida 
joylashishi iqtisodiy tomondan juda qulay bo’lishi mumkin. 
Umuman olganda devor va darvozalarning qayta qurilishi eski 
shaxarlarning tarixiy ko’rinishini qaytadan tiklash imkoniyatini beradi. Bunday 
noyob manzaralarni yaratishga doir ziyoratgoxlarni qayta tiklash orqali ularni 
umumdavlat miqyosiga chiqarish ko’zda tutilmoqda. 
Shunisi e’tiborga mollikki, Temuriylar davlati shu erda joylashgan va 
aynan shu erda taxtga utirishgan. Bu erda faqatgina Samarqand tarixigagina 
tegishli bo’lmagan Mirzo Ulugbekning xam makoni joylashgan. O’tmishning 
so’nggi yillarida O’zbekistonning bu xududida Xukumdorlarning yangi 
qarorgoxlari 
joylashgan. 
Ajablanarli 
tomoni 
shundaki 
davlatning 
oliy 
boshqaruvlaridan biri Temuriylar muzeyi filiali qatorida usha davr an’anasi ramziy 
zali diniy marosimlar paytidagi qarovullar almashinuvi va boshqalar, binolarning 
devor va darvozalarida (Samarqand arkining yo’lida) va binoning ichki 
darvozalarida xalqning uzini anglashi va vatanparvarlik ruxi - Respublika, millat, 
davlat, mustaqillik, o’z vatani bilan faxrlanish xissi unig buyuk o’tmishi, xalqning 

---

15 
ongiga tarixiy qonunlarni singdirish oliy davlat organlar qudratini ko’rsatib berish 
kabilarning ramzlari tasvirlangan.