Тошкент 2007 Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан ўқув қўлланма сифатида тавсия этилган

Пленэр шароитида бошнинг рангтасвири

Бу рангтасвир қўйилмаси ҳам ўзига хос хусусиятга эга. Қуёшда ёритилган натура рангини тўғри олишда палитрадаги бўёқлар бор кучида ишлатилади. Қуёшда ёритилган объектни, хона шароити каби ҳолатидек бор кучида ифодалаш бироз қийин. Биронта ранг ёки тусни айнан ўзидек олиш мумкин эмас. Масалан, осмон ранги ва тусини тасвирлашда худди ўзидек рангини топиш мушкул. Фақатгина ўзаро ранг - тус муносабатларини сақлаган ҳолда аслига яқинлаштириш мумкин холос.

Пленэр шароитида одам боши ёки гавда рангтасвирини ишлашда юқорида айтиб ўтилган ўзига хосликни ўзлаштириб олиш билан биргаликда таниқли рассомлар ижодидаги пленэр рангтасвирини ўрганиш, таҳлил қилиш керак. Пленэр рангтасвирида ижод этиб, юқори даражага эришган кўпгина рассомлар ижодини ўрганиш кўпроқ самара беради.
Ишлаш жараёнида шуни кузатиш мумкинки, талаба ишлаётган матога қуёш ҳамда атрофдан турли рефлекслар тушиб туради. Унинг рангтасвири ёрқин ва жарангдор кўринади. Хонага олиб кирилиши билан рангтасвир ўз ёрқинлигини йўқотиб рангсиз, кулранг тус олади. Шунинг учун иш жараёнини тўғри ташкил эта билиш керак. Мато кучли қуёш нури ва рефлекслардан ҳоли бўлиши керак. Ҳар бир сеансдан сўнг рангтасвирни хона шароитида кузатиб кўриш керак. Бу эса ишингизни ўз вақтида назорат қилиб туриш, хатоларни вақтида тузатиш имкониятини беради.




Р. Аҳмедов. «Чўпон қиз».

Ҳар бир машғулотга аниқ вазифа белгилаш зарур. Дастлабки ишларда майда ишлов бериш бефойда. Масалан, агар бош тасвири машқида қуёш нури ва кенгликни ифодалаш вазифа қилиб берилган бўлса-ю, талаба майда деталларни пухта ишлаш билан овора бўлиб қолса, натижада бошнинг муҳитдаги ранг колоритини йўқотиб қўяди ва натурадан қуруқ кўчириш каби ёмон иллатни эгаллай бошлайди.

Ҳар бир узоқ муддатли машқдан олдин 15—30 дақиқага мўлжалланган ранглавҳа ишлаб олиш зарур. Ёруғлик тез ўзгарадиган пленэр шароитида дастлабки таассуротни мухрлаб қўядиган қисқа фурсатли ранглавҳалар ишлаш, айниқса, муҳим.


Ғ. Абдураҳмонов. «Бобур Мирзо портрети».