Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

cat my_script 
echo $TEMPDIR 
$ 
TEMPDIR=/home/sam/temp my_script 
/home/sam/temp 
$ 
echo $TEMPDIR 
4.3. Jarayonlar 
 
Jarayon strukturasi 
13
Fayl strukturasiga o‘xshab jarayon strukturasi ham onalari, bolalari va 
hatto 
root
ierarxikdir. Ona jarayon o‘z navbatida boshqa jarayonlarga bo‘linuvchi 
bola jarayonga bo‘linadi.(Bo‘linish (fork) so‘zi, yo‘llarning bo‘linishi kabi bir 
jarayonni ikkitaga aylanishini bildiradi. Avval ikkita fork biri ona, biri bola 
bo‘lishidan tashqari bir xil bo‘ladi.) Yangi jarayonlar yaratuvchi operatsion tizim 
kundalik ishi(rutinasi) yoki tizim chaqiruvi (system call) fork deb nomlanadi. 
Tizim boshlanganda, Linux ijroni boshlaganda u 1 raqamli PID bilan 
initsalizatsiyani, 
spontan (ixtiyoriy) jarayon
deb nomlanuvchi yagona jarayonni 
boshlaydi. Bu jarayon jarayon strukturasida root direktoriyasi fayl strukturasida 
egallagandek pozitsiyani egallaydi: Bu tizim va foydalanuvchilar ishlaydigan 
hamma jarayonlarning ajdodidir. Tizim multifoydalanuvchi rejimida ishlaganida 
init getty
yoki 
mingetty
jarayonlarini ishga tushiradi (
loginni 
ko‘rsatadi: terminal 
13
A Practical Guide to Fedora and Red Hat Enterprise Linux, fifth edition, Mark G. Sobell, 
U.S. Corporate and Government Sales, pages 314-318. 

---

III. NAZARIY MATERIALLAR 
70 
va virtual konsoldagi yordam). Kimdir yordamga javob berib RETURNni 
bosganda getty foydalanuvchi nomi va parol kombinatsiyasini tekshiruvchi, login 
deb nomlanuvchi utilita ustidan nazoratni o‘z qo‘liga oladi. Foydalanuvchi 
kirgandan keyin login jarayoni foydalanuvchining shell jarayoniga aylanadi. 
Jarayon identifikatsiyasi
Linux har bir jarayonning boshida unikal PID (process identification- 
jarayon identifikatsiyasi) raqam o‘rnatadi. Qancha uzoq muddat jarayon mavjud 
bo‘lsa, u shuncha payt bir xil PID raqamga ega bo‘ladi. Bitta seans davomida bir 
xil jarayon har doim login shellini bajaradi. Yangi jarayonni bo‘layotganingizda, 
masalan, tahririlovchidan foydalanilganda yangi (bola) jarayonning PID raqami 
uning ona jarayoninikidan turlicha bo‘ladi.Siz login shellga qaytib kirganingizda, 
boshida kirganingizdagi huddi o‘sha jarayon, huddi o‘sha PID raqam bilan 
bajarilayotgan bo‘ladi. Quyidagi misol ishlayotgan ps jarayon shell (ona) 
jarayonidan bo‘linib chiqganini ko‘rsatadi(242-bet). Siz uni –f parametri orqali 
chaqirganingizda ps har bir jarayon haqidagi ma‘lumotning to‘liq ro‘yxatini 
ko‘rsatadi. PS displeyi qatori bilan