Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

4.2. Parametrlar va o’zgaruvchilar 
 
12
Shell ichida foydalanuvchi foydalanishi mumkin bo‘lgan qiymatlar shell 
parametrlari bilan bog‘liq. Shell parametrlarining bir necha ko‘rinishlari mavjud.
Harflardan, raqamlardan va pastki chiziq simvolidan iborat nomli parametlar 
odatda shell o‘zgaruvchi yoki oddiy o‘zgaruvchi deyiladi. O‘zgaruvchi nomi 
raqam bilan emas, balki, harfdan yoki pastki chiziq simvolidan boshlanishi kerak. 
Masalan, A76, MY_CAT va _____ nomlaridan foydalanish mumkin va 69-ko‘cha 
(raqam bilan boshlanish) va MY-NAME (defisdan iborat) dan foydalanib 
bo‘lmaydi. 
Siz nomlovchi va qiymat o‘zlashtiruvchi shell o‘zgaruvchilar foydalanuvchi 
tomonidan yaratilgan o‘zgaruvchilar hisoblanadi. Foydalanuvchi tomonidan 
yaratilgan o‘zgaruvchilarni istalgan vaqt o‘zgartirish mumkin yoki ularni faqatgina 
o‘qish uchun qilib qo‘yishingiz mumkin, shunday uni qiymatarni o‘zgartirishingiz 
mumkin emas. Siz foydalanuvchi tomonidan yaratilgan o‘zgaruvchilarni global 
qilib qo‘yishingiz mumkin. Global o‘zgaruvchilar barcha qobiq va dasturlar uchun 
ochiqdir. Bir shart bilan, global o‘zgaruvchilarda faqat katta harflardan boshqa 
o‘zgaruvchilarda esa kichik harfalrdan foydalanish maqsadga muvofiq. 
Bourne Again Shell o‘zgaruvchi qiymati o‘zlashtirish sintaksisi quyida 
keltirilgan: 
VARIABLE
=
value
 
Tenglik belgisi(=) ikki tomonida ham probel bo‘lmasligi lozim. Tenglikka 
12
A Practical Guide to Fedora and Red Hat Enterprise Linux, fifth edition, Mark G. Sobell, U.S. 
Corporate and Government Sales, pages 299-314. 

---

III. NAZARIY MATERIALLAR 
69 
quyida misol keltirilgan: 
$ 
myvar=abc
Bourne Again Shell sizga buyruqlar qatorida o‘zgaruvchilarga tenglikni 
amalga oshirishga imkon beradi. Bu belgilanishlar buyruqar qobig‘I uchun local 
hisoblanadi, ya‘ni buyurish uchun faqatgina. My_script shell skripti TEMPDIR 
qiymatini ko‘rsatadi. Keyingi buyruqmy_script ni ishga tushurib TEMPDIR ni 
/home/sam/temp qilib o‘rnatadi. Echo interaktiv shell my_script ishga tushgandan 
so‘ng TEMPDIR uchun hech qanday qiymatga ega emasligini ko‘rsatadi. Agarda 
TEMPDIR my_script ishlayotgan interaktiv shelldao‘rnatilgan bo‘lsa bu uning 
qiymatiga hech qanday ta‘sir ko‘rsatmaydi.
$