Tarmoq texnologiyalari



Download 1,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet67/101
Sana30.12.2021
Hajmi1,93 Mb.
#193362
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   101
Bog'liq
'Tarmoq texnologiyalari

Uchinchi  bosqich - (1976  yildan  hozirgi  davrgacha)  kriptologiya  ochiq  fanga 
aylandi.  Bu  jarayon  amerikalik  matematik  U.  Diffi,  M.  Xellmanlarning 
"Kriptografiyadagi  yangi  yo‘nalishlar"  ilmiy  ishining  chop  etilishidan  boshlandi. 


Bu  ishda  “mahfiy”  ma’lumotlarni  “yopiq  kalitlarsiz”,  ya’ni  ochiq  usulda  uzatish 
mumkinligi  (K.  Shennon  ishlaridan  aynan  shu  jihati  bilan  farqlanadi)  ko‘rsatildi. 
Bu  bosqichda  kriptografik  usullar  amaliyotda  ommaviy  ravishda  qo‘llana 
boshlandi. Bu  holatni  bank  ishida, kompyuter tarmoqlarida  (masalan,  Internet da) 
va  boshqa  bir  qator  sohalarda  kuzatish  mumkin  bo‘ldi.  Masalan,  AQSH  da  bir 
yilda kriptologiyaga 15 mlrd. dollargacha mablag‘ sarf qilinadi. 
Kriptologiya  informatikaning  fanining  rivojlanishiga  ham  katta  ta’sir  ko‘rsata 
boshladi. 
Zamonaviy  kriptologiya  matematikaning  ehtimollar  nazariyasi,  matematik 
statistika,  algebra,  sonlar  nazariyasi, algoritmlar  nazariyasi,  hisoblashlarning 
murakkabligi  kabi  sohalari  bilan  chambarchas  bog‘langan.  Shifrlash  jarayonini 
avtomatlashtirish  uchun  shifrlash  qurilmasi  deb  ataluvchi  maxsus  va  o‘ta  kuchli 
kompyuterlar  ishlab  chiqildi.  G‘arbiy  mamlakatlarda B-CRYPT,  IBM-4755, 
Datacryptor kabi shifrlash qurilmalaridan keng foydalaniladi. Kriptologiya tarixiga 
oid ayrim malumotlarni keltirib o‘tamiz. 
Mesopotamiyada  olib  borilgan  areologik  qazish  ishlarida  eramizdan  avvalgi  XX 
asrga  mansub  bo‘lgan  eng  qadimiy  shifrlangan  matnlardan  biri  topildi.  U  sopol 
taxtachaga  o‘yib  yozilgan  bo‘lib,  sopol  idishlarni  bo‘yash  uchun  ishlatiladigan 
bo‘yoqning  retsepti  haqidagi  matn  bo‘lib  chiqdi.  XVII  asrda  kardinal  Rishele 
tomonidan dunyoda birinchi bo‘lib, shifrlash xizmati tashkil qilindi. Nyuton, Eyler, 
Leybnits,  Gauss,  Kardano  kabi  buyuk  matematiklar  ham  bevosita  kriptologiya 
bilan shug‘ullanganlar. Kriptologiyada quyidagi atamalar qabul qilingan. 

Download 1,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   101




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish