Тақризчилар: Ўзбекистон Давлат Жисмоний тарбия Институтининг пфд, профессор Ф. А. Керимов; твпктмои амалий фанлар кафедрасининг мудири профессор. Ф. Хўжаев Масьул

МАШҚ МЕТОДИДА ЖИСМОНИЙ ЮКЛАМА ВА ДАМ ОЛИШНИ АЛМАШТ1РИШ ХУСУСИЯТЛАРИ

Агар таьсир етувчи омил сифатида айрим методда турли ҳаракатлар комплекс емас, балки конкрет ҳаракат вазифасидан аниқ бир ҳаракат тури бўйича фойдаланилса, машғулот жараёнида жисмоний юкламани нормалаштириш ва бошқариш анча соддалаштирилади.

Стандартларга бўлиниш белгиси бўйича бу методлар иккита катта гураҳларга:
1) Стандарт - такрорлаш машқ методлари;
2) Ўзгарувчан машқ методларига бўлинади.
Ҳар бир гуруҳда юкламани узилувчанлиги, яьни узлуксиз машқлар методи ва узлукли юклама методлари, яьни интервал машқлар методларини ажрата билиш лозим.


УЗЛУКСИЗ ВА ИНТЕРВАЛЛИ ЮКЛАМА РЕЖИМИДА СТАНДАРТ ТАКРОРЛАШ МЕТОДЛАРИ

Стандарлашган машқлар жараёнида ҳаракат таркиби ва юклама ташқи параметрлари ҳеч қандай ўзгаришсиз такрорланади.

Бундай стандартлаштириш ҳаракат малакаларини шакллантириш ва мустаҳкамлашнинг зарур шароитларидан, шу билан бирга, организмнинг маьлум фаолиятга бўлган морфофунксионал мослашувини ҳамда еришилган иш қобилиятини сақлашнинг ҳал қилувчи шартларидан биридир.
Стандарт машқ методлари бир хил меьёрда бўлмаса ҳам, ҳамма жисмоний сифатларни тарбиялашда фойдаланилади.
Бу метод кўпинча табиий сиклик тузилишга ега бўлган ҳаракатлар асосида умумий чидамлиликни тарбиялаш мақсадида қўлланилади ва бу ҳолда бир меьёрдаги техмкада узоқ ҳаракатни тасаввур етади.
Стандарт интервалли машқ методига бир қатор такрорий машқ методлари киради, бу методларда бир хил жисмоний юклама дам олишнинг нисбатан доимий интервали орқали қайта тикланади.
Масалан: 200 м масофага максимал юкламага яқин тезликда ва такрорлаш орасида 8-12 дақиқали интервал билан такрор югуриб ўтиш;
максимал оғирликка яқин вазндаги штангани 3-5 дақиқали интервал билан такрор кўтариш.
Интервал вақтининг қанча давом етиши машқдан кўзда тутилган асосий мақсадга қараб белгиланади, бундай мақсад еса жисмоний юкламани бажариш пайтигача маьлум даражада иш қобилиятини қанчалик тикланишни кафолат беришдир. Бунда дам олиш интервалнинг 4 - хил: тўла, қаттиқ ва екстеримал мини-макси турлари бўлиши мумкин.