Tarix-7 2017.(Uzb). indd

III BOB. JAHON XALQLARI O RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
3. D iniy-ritsarlarning ordenlari nim a m aqsadda tu- 
zilgan?
4. N im a sababdan istilo qilingan h u d u d lar aho- 
lisi salibchilarga n isb atan d u shm an kayfiyatida 
b o ‘lgan?
5. U chinchi salib yurishi sabablarini so‘zlab bering.
21-§. KEYINGI SALIB YURISHLARI
To‘rtinchi salib yurishlari (1202—1204). X II asr oxirida 
papa Innokentiy III yangi salib yurishlarini tashkil etishga 
kirishadi.
S a lib c h ila r q o ‘s h in n i V e n etsi- 
ya b ila n dengiz orqali k em alard a 
Falastinga olib o ‘tishga kelishib, 85 
m ing kum ush m arka pul t o ‘lashni 
z im m a la rig a o lad ilar. K elish ilg an
pulning deyarli 1/3 qism ini to ‘lay 
olm agan salibchilar yurishlar bosh- 
lanishidanoq Venetsiyaning savdoda- 
gi asosiy raqibi Vizantiyaga qarshi 
u ru sh b o sh lash g a m ajb u r b o ‘ladi. 
U rush boshlash u chun esa 
ukasi 
tom onidan taxtdan tushirilib, ko‘zi- 
ga m il to rtilg an Isaak II Angelga 
toj-u taxtni qaytarish bahona b o ‘la- 
di.
T o ‘rtinchi salib yurishi qatnash- 
chilari hisoblangan ritsarlar qo‘shini 
K onstantinopol devorlari ostiga kelib tushadi va 1204-yil- 
da shaharga hujum boshlaydi. Y igirm a m inglik q o ‘shin 
yarim million aholisi b o ‘lgan shaharni egallashga muvaffaq 
b o ‘ladi. K onstantinopol asos solinganidan buyon ilk bor 
dushm an o ‘ljasiga aylanadi.
72-rasm . Salibchilarning
V enetsiya savdogarlari
bilan uchrashuvi

---

III BOB. JAHON XALQLARI O RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
87
Lotin imperiyasi (1204—1261). Lotinlar (vizantiyaliklar 
salibchilarni shunday nom laganlar) Vizantiya xarobalarida 
Lotin imperiyasi deb atalgan davlat tuziladi.
Lotinlar (salibchi ritsarlar) bosib 
o lin g an h u d u d la rd a o ‘z ta rtib la r- 
ini o ‘rn a ta boshlaydilar. Bu dav- 
la td a h a m G ‘a rb iy Y e v ro p ad a g i 
kabi ritsarlar qasrlari qad ko‘taradi.
Konstantinopol patriarxi taxtini ka- 
to lik ruhoniysi egallaydi, dehqon- 
la r ritsarlarg a shaxsiy qaram lik k a 
tushadilar. V izantiyani zab t etgan 
ritsarlarn in g k o ‘pchiligi tez orada 
vataniga qaytib ketadi. Lotin imperiyasida qolgan ritsarlar 
hokimiyatni faqat o ‘zlarining tem ir intizomi va uyushgan- 
ligi bilan ushlab turadi.
Ammo mahalliy yunonlarning mardonavor qarshiligi tu- 
fayli lotinlar Vizantiya yerlarini to ‘liq b o ‘ysundira olmay- 
dilar. Lotin imperiyasining o ‘zi ham tez orada bir necha 
may da knyazliklarga b o ‘linib ketadi.
Vizantiyaning tiklanishi. Vizantiyaliklarning lotinlarni tez 
orada hay dab yuborishga b o ‘lgan umidlari zoye ketmagan. 
Bo‘ysundirilgan aholi salibchilarni yoqtirmaganlar, lotinlar 
esa o ‘zaro kelisha olishmagan.
K u n la rd a n b irid a nikeyaliklar harbiy b o ‘linm asi lo ­
tinlarni «qo‘rqitish» uchun K onstantinopolga keladi. Ayni 
paytda lo tin lar q o ‘shini nikeyaliklarga qarshi dengizdan 
hujum qilishga ketgan va shaharni him oyasiz qoldirgan 
edilar. K o n s ta n tin o p o l y u n o n la ri n ik ey alik lar q o ‘shini 
yaqinlashganini eshitib, ularga shahar darvozasini ochib 
beradilar. U larning yordam i bilan nikeyaliklar shaharga 
kirib, poytaxtni osongina egallaydilar. Tez o rad a ortga 
qaytgan lotinlar shahar qo‘ldan ketganiga guvoh bo ‘ladilar. 
Nikeyaliklar bilan jangda m ag‘lubiyatga uchragan lotinlarga 
kemalarga o ‘tirib, Yevropaga qaytishdan boshqa chora qol- 
maydi. N ikeya im peratori Mixail V III Paleolog 1261-yil- 
ning 15-avgustida K onstantinopolga tantanali kirib keladi.