Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «Менежмент ва статистика» кафедраси

Қарор қабул қилиш

1.4.- расм. Маҳсулот сифати даражасини баҳолаш босқичлари
Босқичларнинг мазмуни ва уларнинг ҳар бирида бажариладиган ишнинг ҳажми маҳсулот сифатини баҳолашдан қўйилган мақсадга боғлиқдир.
Баҳолашдан мақсад:
Кўриб чиқиш учун сифатнинг қайси кўрсаткичларини танлаш, қандай аниқликда уларнинг қийматини аниқлаш, бунинг учун қандай воситалар зарурлиги, баҳолаш натижаларини қандай формада ифодалаш ва кўрсаткичларни қандай қайта ишлаш мумкинлигини аниқлашдан иборатдир.
Маҳсулотнинг хосса ва хусусиятлари миқдорий ҳамда сифат жиҳатдан тавсифланиши мумкин. Сифат тавсифлари-булар, масалан, маҳсулотнинг замонавий мода йўналишига, дизайнга, рангларга мос келиши ва бошқалар бўлиши мумкин.
Маҳсулотнинг бир ёки бир неча хосса хусусиятларининг миқдорий тавсифига сифат кўрсаткичи дейилади. Сифат кўрсаткичларини танлаш – маҳсулот сифати таркибига кирувчи ва унинг сифати даражасини баҳолашга имкон берувчи маҳсулот хусусиятлари миқдорий тавсифининг номларини аниқлашдир.
Сифат кўрсаткичларининг номларини танлашни асослаб бериш қуйидагиларни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади:

• 
  Маҳсулотдан фойдаланиш шартлари ва нима мақсадда ишлаб чиқарилганлиги;
  
• 
  Истеъмолчи талабларининг таҳлили;
  
• 
  Маҳсулот сифатини бошқариш масалалари;
  
• 
  Тавсифланаётган хусусиятларнинг таркиби ва структураси;
  
• 
  Сифат кўрсаткичларига нисбатан қўйилган асосий талаблар (1.4. расм)
  
• 
  

Сифат кўрсаткичлари

Тавсифловчи хусусиятларига кўра		Ифодаланиш усулига кўра		Сифат даражасини баҳолашга кўра		Босқичларига кўра
-бирлик -комплекс		-натура бирликла-ридаги -қиймат бирликла-ридаги		-база -нисбий		-башорат этилаётган -лойихалаштирилаётган -ишлаб чиқариш -эксплуатация

1.5. расм. Сифат кўрсаткичлари классификацияси.
Халқ истеъмоли товарларининг сифатини назорат қилиш сифатининг ижтимоий, функционал, ишончлилик, эргонометрик, эстетик, экологик, хавфсизлик каби истеъмол кўрсаткичларини ўрганиш заруриятини келтириб чиқаради.
Зарурат туғилса, товарларини сифатини баҳолаш ва таҳлил қилиш истеъмолчиларнинг талабларини ҳам ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади. Ижтимоий кўрсаткичлар махсус кўрсаткичлар гуруҳига киради. Товарлар сифат кўрсаткичлари ва истеъмол хусусиятларига кўра қуйидагича классификацияланади.
1.1-жадвал