Ta’lim tizimida excel dasturining grafik imkoniyatlarini o’qitish mavzusidagi mundarija

Dekart koordinata sistemasi

Analitik geometriya geometrik ob’ektlarni ularning tenglamalari asosida o’rganadi. MS Excel xar xil tenlamalarni vizual ravishda ko’rib chikish imkonyatiga ega. MS Excel tekislikdagi kiyshik chiziklar va sirtlarni fazoda kurish nixoyatda kulay bajariladi.

Geometrik ob’ektlarni nuktalarini sonlar yordamida yozish va tenglamalarni keltirish uchun tizim koordinatalari beriladi. Tizim koordintalarining xar xili mavjud: Dekart, polyar, kiyshik chizikli va bosh. Shular ichida keng kulaniladigani bu dekart tug’ri burchakli tizimi.

M(x;u) yozuvi: kaerda x – birinchi koordinatasi absstissa, u – ikkinchi koordinatasi ordinata.

Fazodagi tugri burchakli Dekart tizim koordinatasi bu bir-biriga perpendikulyar uchta sonlar o’qi (2 rasm).

Tekislikdagi chiziqlar

0xu tekisligidagi tenglama deb F(x;u) q 0 yoki u qf(x) teglamalar aytiladi. Tekislikdagi to’gri chizik tenglamasi Dekart koordinatalarida xar xil sharoitdan kelgan xolda yozilishi mumkin.

1. Burchak koeffistientli u q kx + b to’gri chiziq tenglamasi.

Bu erda: k = tgα to’g’ri chiziq burchak koeffistienti, x — o’qiga to’gri chiziqni egilish burchagi, b — u o’ki bilan to’gri chizikni kesilish nuktasining ordinatasi.

2. Berilgan (x₁; y₁) nuqtadan o’tadigan to’gri chiziq tenglamasi

3. Ikkita berilgan nuqtadan (x₁; y₁) va (x₂; y₂) o’tadigan to’gri chiziq tenglamasi

.

4. «kesilmalarni» to’gri chiziq tenglamalari (4 rasm).

5. Ax + By + C= 0 tugri chiziqni umumiy tenglamasi.

MS Excelda to’gri chiziq, qiyshik va sirtlarni tuzish uchun maxsus asbobdan foydalanish mumkin «Master diagramm» va uning yordamida xar xil turdagi grafiklarni chizish mumkin. Master diagrammdan foydalanish uchun ishchi jadvalga to’gri chizikni nuktalarini kiritish lozim, Master diagrammni chakirish, diagrammani turini belg’ilash, ma’lumotlar diapazonini va o’qlar nomini kiritish kerak.

Master diagrammni qulanishini misolarni yechish vaqtida ko’rib chiqamiz.