«tabiatshunoslik» O‘quv fani dasturi - sinf

O’.T.I.B.D.O’:-----------------X.A.Karimova
SANA:12/1 9.10.2016
10-11 dars
TOSHKO‘MIR
Darsning ta’limiy maqsadi: o‘quvchilarda tosh-ko‘mirning hosil bodishi, qazib olinishi, ishlatilishi, undan olinadigan mahsulotlar haqida tasavvurlar hosil qilish.
Darsning tarbiyaviy maqsadi: o‘quvchilarga odkamiz hududi toshko‘mir foydali qazilmalarga boyligi haqida ma’lumotlar berish orqali ularning Vatanga bodgan g‘ururlarini oshirish.
Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: o‘quvchilarning toshko‘mir energiya manbayi haqida dunyoqarashlarini shakllantirish va kengaytirish.
Darsning jihozlari: toshko‘mir namunasi, toshko‘mir-ning qazib olinishi, toshko‘mirdan olinadigan mahsulotlar tasvirlangan rasmlar, asosiy foydali qazilmalar tasvirlangan 0‘zbekiston xaritasi, darslik.
Darsda qodlaniladigan metod: savol-javob, amaliy ishlar o‘tkazish.
DARSNING BORISHI
1. Tashkiliy qism. 0‘quvchilar davomatini aniqlash, ularning darsga tayyorligini tekshirish, toshko‘mir namu-nasini o‘quvchilarga ko‘rinadigan joyga qo‘yish, toshko‘mir-ning qazib olinishi, toshko‘mirdan olinadigan mahsulotlar tasvirlangan rasmlarni va xaritani osib qo‘yish.
2. O‘tkazilgan MSNI-1 natijalarini tahlil qilish.
Avvalgi darsda o‘tkazilgan MSNI-1 natijalari e’lon qilinadi. Test topshiriqlari va ularning javoblari tahlil qilinadi.
3. Yangi mavzuning bayoni. 0‘quvchilarga quyidagi savollar bilan murojaat qilinadi:
1. Toshko‘mirni ko‘rganmisiz? Undan qayerda foydalaniladi?
2. Toshko‘mirning yonishi o‘tinning yonishidan qanday farq qiladi?
Bu bilan o‘quvchilarni yangi mavzuga qiziqtiriladi.
Toshko‘mir yer ostida qanday hosil boTganligi, bundan million yillar avval yer ustida o‘sgan daraxtlar chirib toshko‘mirga aylanganligi, konlarda toshko‘mir qanday qazib olinishi, toshko‘mir juda katta issiqlik manbayi ekaniigi, undan turli xil mahsulotlar olinishi haqida savol-javol o'tkaziladi.
Amaliy ishlar bajarilib, o‘quvchilar bilan quyidagi savollar bo‘yicha savol-javob o‘tkaziladi:
1. Toshko‘mir qanday rangda boTadi?
2. Toshko‘mir bilan qog‘ozga yozganda nima boTadi?
3. Toshko‘mirning yumshoq-qattiqligi qanday (mo‘rt)?
Toshko‘mirning issiqlik manbayi ekaniigi bayon qilib beriladi. Undan qanday mahsulotlar olinishi haqida ma’lumotlar beriladi.
O‘zbekiston xaritasidan qaysi joylarda toshko‘mir qazib chiqarilishi ko‘rsatib beriladi.
4. Yangi mavzuni mustahkamlash. 0‘quvchilar bilan quyidagi savollar bo‘yicha savol-javob o‘tkaziladi:
1. Toshko‘mir qanday hosil bo’lgan?
2. Toshko‘mir nima uchun issiqlik manbayi deyiladi?
3. Toshko‘mirdan nimalar olinadi?
O‘quvchilarning javobi o‘qituvchi tomonidan to’ldiriladi.
Doskaga quyidagi shakl chiziladi va o‘quvchilarga bo‘sh kataklarga toshko‘mirdan olinadigan mahsulotlar yozish topshiriladi:
3. Neft qanday yonadi?
Tabiiy gaz haqida ma’lumotlar beriladi. Xaritadan 0‘zbekiston hududining qayerlarida tabiiy gaz konlari borligi ko'rsatiladi. Tabiiy gazdan foydalanish qoidalari haqida suhbatlashiladi.
Foydali qazilmalarni nima uchun muhofaza qilish kerakligi haqida suhbatlashiladi.
O‘quvchilardan quyidagi topishmoqni topish so‘raladi:
O‘tinsiz pishar palov,
Xizmatda u qishin, yoz.
Kuli yo‘q, yonar lov-lov Zangori rang, nomi ...
(Tabiiy gaz)
4. Yangi mavzuni mustahkamlash. 0‘quvchilarga quyidagi savollar bilan murojaat qilinadi:
1. Neft qanday holatda boTadi? (Suyuq).
2. U qanday rangda boTadi?
3. Neft qanday qazib olinadi?
4. Undan qanday mahsulotlar olinadi?
5. Tabiiy gaz toshko‘mir va neftdan qanday farq qiladi?
6. Foydali qazilmalarni nima uchun muhofaza qilish kerak?
O‘quvchilarning javobi o‘qituvchi tomonidan to’ldiriladi.
Doskaga quyidagi shakl chiziladi va o‘quvchilarga bo‘sh kataklarga neftdan olinadigan mahsulotlar yozish topshiriladi: