Strategik marketing

2.1-jadval 
Qaror qabul qilish bosqichlari va xarid markazining roli 
Xarid 
jarayonining 
bosqichlari 
Xarid markazining tarkibi 
Foydalanuvchi  Nufuzli shaxs 
Xaridor 
Hal qiluvchi 
shaxs 
«Darvoza-
bon» 
Ehtiyojlarni 
aniqlash 
+ 
 
 
 
+ 
Talablarni 
shakllantirish 
+ 
+ 
 
 
+ 
Etkazib 
beruvchilarni 
qidirish 
 
 
+ 
 
+ 
Takliflarni baholash 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
Etkazib 
beruvchilarni 
tanlash 
 
 
+ 
+ 
+ 
Ish ko‘rsatkich-
larini baholash 
+ 
 
 
 
 
 
Sanoat  xaridorining  umumiy  ehtiyoji  beshta  ahamiyatli  omillar  asosida 
ifodalanishi mumkin: 
- Texnika. Tovarni o‘z funksiyasiga mos kelishi: tovar sifati va ushbu sifatning 
barqorligi. 
- Moliya.  Narx  bo‘yicha  raqobatbardoshlik,  transport  xarajatlari,  o‘rnatish  va 
xizmat ko‘rsatish xarajatlari, to‘lov shartlari, etkazib berishni ishonchliligi va h. k. 
- Ko‘maklashish.  Sotuvdan  keyingi  xizmat,  o‘rnatish  va  ishlatishga  yordam 
ko‘rsatish, texnik yordam ko‘rsatish, xizmat qilish va h. k. 
- Axborot.  Kommunikatsiya,  malakali  savdo  xodimi,  yangi  tovarlarga  kirish 
ustuvorligi, o‘rnatish, biznes-razvedka va h. k. 
- Ijtimoiy psixologiya. YAqin insoniy o‘zaro munosabatlar, tashkiliy shaklning 
mos kelishi, savdo markasining yoki kompaniyaning obro‘-e’tibori va h. k. 

---

 
54 
 
 
Yuqorida  ko‘rsatilgan  omillar  xarid  markazining  ehtiyojini  aniqlashda  muhim 
ahamiyatga egadir.