Statik biokimyо

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

SIYDIK  BIOKIMYOSI 

 

Nazariy tushuncha: 

Siydik buyrak mahsuli bo’lib, uning asosiy  vazifasi moddalar almashinuvi jarayonining 

oxirgi  mahsulotlarini  tashqariga  chiqarish  va  qonning  doimiy  tarkibini  saqlashdan  iborat.  Bir 

sutka  davomida  buyrak  orqali  1000  litr  qon  o’tkazilib,  180  litr  birlamchi  siydik  hosil  bo’ladi. 

Buyrakdan filtrlangan siydikning faqat bir foizigina  haqiqiy  siydikka aylanadi,  qolgan suyuqlik 

esa unda erigan moddalar bilan birga buyrakning proksimal naychalari orqali qaytadan so’riladi 

(reabsorbtsiya).  Bir-kecha  kunduzda  ayollar  o’rtacha  1200  ml  va  erkaklar  1500  ml  siydik 

ajratadi. 

Siydik  hosil  bo’lishi  va  ajralishi  ko’pincha  markaziy  nerv  tizimi,  miya  po’stlog’i  va 

impulslari  tomonidan  yoki  gipofiz  gormonlari  orqali  boshqariladi.  Gipofiz  bezining  orqa 

bo’lagidan  ajraladigan  antidiuretik  gormon  (ADG)  yoki  vazopressin  siydik  ajralishini 

susaytiradi. 

Bir  kunlik  siydik  tarkibida  o’rtacha  40  g  organik  va  taxminan  20  g  noorganik  modda 

bo’ladi. Siydikdagi mineral moddalar miqdori iste‘mol qilingan ozuqalarga bog’liq. Siydik orqali 

150 ga  yaqin turli mahsulotlar ajraladi. Masalan, gormonlarning parchalanishidan  hosil bo’lgan 

juft sulfat yoki juft glyukuron kislotalar, dorivor birikmalar, vitaminlar va boshqalar.  

Siydik  organizmdan  vaqti-vaqti  bilan  ajraladi  va  bir  kunda  ajralgan  siydik 

proportsiyalarining kimyoviy tarkibi, nisbiy  zichligi va kislotaliligi turlicha bo’ladi. Shu tufayli 

siydikning  miqdriy  analizi  uchun  muayyan  vaqtlarda  ajralgan  odatdagi  sutkalik  siydik  olinadi. 

Tez  parchalanadigan  moddalarni  (askorbin  kislotasi,  atsetosirka  kislota  va  boshqalar)  aniqlash 

uchun yangi siydik ishlatiladi. 

Odatda  siydik  sog’lom  va  patologik  bo’lishi  mumkin.  Siydikni  analiz  qilishda  uning 

fizik-kimyoviy xossalari, ya‘ni nisbiy zichligi, rangi, hidi, bir kunlik miqdori, kislotaliligi hamda 

organik va anorganik tarkibiy qismlari o’rganiladi. 

Odamlar  siydigi  odatda  mariq  rangli tiniq  suyuqlikdir.  Quyidagi  jadvalda  normal siydik 

tarkibini keltiramiz.