Sportda matematika

Frank H. Netter, Atlas of Human Anatomy, USA 2014, p.303 

---

360 
o‘mrov ustki va o‘mrov ostki qismlarga ajratadi. Elka chigalining o‘mrov ustki qismidan kalta 
shoxlar elka kamarining teri va muskullariga, o‘mrov ostki qismdan esa uzun shoxlar qo‘llar 
terisiga va muskullariga tomon yo‘naladi. 
Elka chigalining o‘mrov ustki qismidan chiquvchi kalta shoxlarga qo‘ltiq osti nervi, ko‘krak 
qafasining uzun nervi, ko‘krak ustki nervi, ko‘krak osti nervi, elkaning ichki tomondagi teri nervi, 
qo‘ltiq osti nervi, ko‘krakning oldingi nervlari kiradi.
Elka chigalining o‘mrov ustki qismidan chiquvchi uzun shoxlarga o‘rta nervi, tirsak nervi, bilak 
nervi, muskul-teri nervlari kiradi. Ko‘rsatilgan nervlarni proeksiyasini qo‘lda ko‘rsata bilish kerak. 
Bel chigali
ko‘krakning qisman 12 va belning yuqoridagi chiquvchi to‘rtta orqa miya nervlarining 
oldingi shoxlaridan xosil bo‘ladi. Bel chigali belning katta muskuli ostida joylashadi. Bel chigali 
tarkibida kalta va uzun shoxlar farqlanadi. Kalta shoxlar yonbosh-bel muskulini, belning kvadrat 
muskulini va qorin pressini xosil bo‘lishida ishtirok etuvchi muskullarni nervlar bilan ta’minlaydi. 
Kalta shoxlarga yonbosh-qorin osti nervi, yonbosh-chot nervi, jinsiy a’zolar va son nervi kiradi. 
Bel chigalining uzun shoxlari oyoqning teri va muskullarini nerv bilan ta’minlaydi. Bel chigalining 
son shoxlariga son nervi, yopuvchi nerv, son tashki tomoni terisining nervlari kiradi. Bu nervlarni 
oyoqda yo‘nalish proeksiyasini aniklash lozim.
Dumgaza chigali ikkita oxirgi bel nervlarining oldingi shoxlaridan va to‘rtta yukorigi dumgaza 
nervlarining birlashishidan xosil bo‘lib, dumgazaning oldingi yuzasi ustida joylashgan. 
1.
 
Dumgaza chigalida xam kalta va uzun shoxlar farqlanadi. 
2.
 
Kalta shoxlar butun dumba soxasini, kichik tos ichida joylashgan a’zolarni, chot oraligini 
nerv bilan ta’minlaydi. 
3.
 
Katta shoxlarga dumbaning yukorigi nervi, dumbaning pastki nervi va jinsiy nerv kiradi. 
Dumg‘aza chigalining uzun shoxlari sonning orqasida joylashgan muskullari, sonni tanaga 
yaqinlashtiruvchi katta muskulni, boldir va oyoq panjasining xamma muskullarini va terisini nerv 
bilan ta’minlaydi. Dumgaza chigalining uzun shoxlariga son orqasi terisining nervi, quymich nervi, 
kichik boldir nervi, katta boldir nervi kiradi. Kichik boldir nervi yuza va ichkaridagi nervlarga 
bo‘linadi. Kichik boldirning ichkaridagi nervi boldirning oldingi muskullar guruxini va oyoq 
panjasi orqasining terisini ta’minlaydi. 
Dum chigali
beshinchi dumg‘aza nervi bilan bitta dum nervining qo‘shilishidan xosil bo‘lib, 
umurtka pog‘onaining dum qismi va orqa chiqaruv teshigi soxaidagi teri va muskullarni nerv bilan 
ta’minlaydi.