“Siyosatnoma” Essay

Erta qiyomat sizlardan mol tovonini so’rasalar, nimaiki bo’lsa Ismoilga berdik va undan talab qilinglar, deb javob berasizlar. Mening dushman uchun javob berishga toqatim yo’q”.
2.4 To’rtinchi fasl

(AMALDOR VAZIR VA MUNSHIYLAR AHVOLINI BILISH HAQIDA)
Ummol (zakotchilar)ga biror amal berarkanlar, unga xalq bilan yaxshi muomalada bo’lib, xirojdan boshqa soliq talab qilmaslik yo’l-yo’rig’ini ko’rsatsinlar. Xirojni ham shunday yo’l bilan olsinlarki, xalqqa zulm yetnasin.

Hikoyatda aytiladiki, Qayqubot davrida yetti yil qahatchilik bo’lib, yomg’ir ham yog’maydi. U amaldorlariga buyurib, bor g’allalarini sottiradi-da, bir qismini sadaqa tariqasida xalqqa hadya etadi. Baytumol, xazinadan beva-bechoralar, yetim-yesirlar hamda zaifalarga yprdam berib turadi. Shu o’tgan yeti yil davomida mamlakatda birorta ham odam ochlikdan o’lmaydi.

Omil (amaldor) ishlarini, ularning ahvollarini, qanday ish olib borayotganliklarini ham maxfiy ham ochiq yo’llar bilan doimo tekshirib borish kerak. Chunki shohlik va mamlakatning tinch-totuvligi hamda ularning fasod-u ziyonlari ham o’sha vazirlarga bog’liq. Yuqorida aytilganidek, ular o’z vazifalariga to’g’ri amal qilayotgan bo’lsa, o’z o’rinlarida qoladilar, aks holda ularni loyiq boshqa kishiga almashtirish kerak. Raiyatdan zo’rlik bilan mol orttirgan bo’lsa, egalariga qaytaradi va u boyliklarini musodara qilib, xazinaga topshiradilar hamda o’zini ham jazolaydilar, boshqalar ibrat olib, xalqqa ortiq sitam bermasliklari uchun ularga boshqa amal ham berilmaydi.