Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

Ривожлантирувчи: Талабаларда тарбия усулларини эгаллаш ва ундан 
оқилона фойдалана олиш малакаларини шакллантириш, тарбия жараёнининг 
самарадорлиги ва унга таъсир этувчи омиллар тўғрисидаги билимларини 
ривожлантириш. 
9.
1.Тарбия жараёнининг психологик моҳияти, мақсад ва 
вазифалари 
Жамият тараққиётининг барча босқичларида ҳам давр талабига 
муносиб бўлган ёш авлодни тарбиялаш муаммоси ҳамиша долзарб аҳамиятга 
молик бўлиб келган. 
Тарбия тарбиячи томонидан тарбияланувчида барқарор ахлоқий 
ҳислат ва хулқий фазилатларни таркиб топтириш, шакллантириш мақсадида 
тарбияланувчининг онгига аниқ мақсад йўлида тарбиявий таъсир этиш 
жараёнидир.
Тарбия - бу шахснинг ижтимоий, маънавий ва ишлаб чиқариш фаолиятига 
тайёрлаш мақсадида унинг маънавий, жисмоний камолотига мунтазам равишда таъсир 
кўрсатиш жараёнидир. 

---

Тарбия – боланинг ижтимоий муҳитда ўз ўрнини топишни ўрганиши 
ҳамда инсоннинг ҳаётий кўникма ва малакага эга бўлишидир. Таълим 
жараёнининг марказида шахснинг билиш ва англаш жараёни, унинг 
қобилияти, илм ўрганиши ётса, ундан фарқли ўлароқ тарбия инсонни шахс 
сифатида шаклланишига, унинг дунёқараши ва жамиятга муносабатига 
қаратилади. Тарбия - бу алоҳида жараён эмас, балки ўқитишнинг бир томони 
бўлиб, у билан умумий ва фарқли томонларга эгадир. Билим бериш ва 
тарбияга, асосан, инсоннинг ижтимоий кўникма олиш механизмининг ўзига 
хос жиҳатларини киритиш мумкин. Тарбия жараёнида шахснинг сифат ва 
хоссаси, ижтимоий хулқ-атвори ва шакллари назарда тутилса, ўқитишда 
билим, кўникма ва малакалар инобатга олинади. 
Тарбия жараёнининг илмий асослари билан, психологиядан ташқари 
фалсафа, социология ва педагогика фанлари шуғулланади. Ҳолбуки, 
психология фанисиз тарбиянинг асосий муаммолари ҳал қилиниб бўлмаган 
ҳолда тўғри қўйилиши ҳам мумкин эмас, чунки уларни англаш негизида 
шахс психологияси, инсоний муносабатлар, ҳар хил ижтимоий жамоалар 
психологиясини билиш ётади. Барча учун умумий бўлган ёки ўқувчиларга 
индивидуал тавсиялар беришда умумий психология ва ёш даврлар 
психологиясига таянилади.
Тарбия унинг мақсадларини аниқлашдан бошланади.
 
Тарбия жараёнида доимий ва ўзгармас мақсад қўйилмайди, чунки 
ўзгармас мақсад ҳар қандай жамиятга ҳам мос бўлавермайди. Жамият 
тузилиши ва ижтимоий муносабатлар ўзгариши билан тарбия мақсади 
ўзгаради. 
Тарбия турли хил даврларда ва турли хил жамиятларда ўзгармас 
жараён бўлиб қолмайди. Тарбиянинг мақсадлари, мазмуни, шакл ва 
Тарбия 
Таълим