Сайёр суд мажлиси: таҳлил ва таклифлар

СУДЬЯЛАРИ ТОМОНИДАН
2015-2018 ЙИЛЛАР ДАВОМИДА
ЎТКАЗИЛГАН САЙЁР СУД
МАЖЛИСЛАРИ ТАҲЛИЛИ

---

10

---

11
1.1. Судларда ишларни сайёр суд 
мажлисларида кўрилиши таҳлили 
Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқ, 
Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи 
ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа 
жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади
1
.
Ўзбекистон Республикасининг “Судлар тўғрисида”ги 
Қонунининг талабларига кўра, Ўзбекистон Республикасида 
одил судлов фақат суд томонидан амалга оширилиши, ишлар 
тааллуқлилигига кўра, фуқаролик ва жиноят ишлари бўйича 
судлар, иқтисодий ва маъмурий судлар ҳамда ҳарбий судлар 
томонидан кўрилиши белгилаб қўйилган.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий суди
Фуқаролик
ишлари буиича
судлар
Иқтисодии
судлар
Харбии
судлар
Маъмурии
судлар
Жиноят
ишлари
буиича
судлар
1 
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси 106-моддаси

---

12
Ўзбекистон Республикасида:
Фуқаролик ишлар бўйича – Қорақалпоғистон 
Республикаси, вилоятлар, туманлараро ва туман судлари;
Жиноят 
ишлари 
бўйича 
– 
Қорақалпоғистон 
Республикаси, вилоятлар, туман ва шаҳар судлари;
Иқтисодий – Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, 
туманлараро ва туман судлари;
Маъмурий – Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, 
туман ва шаҳар судлари;
Ҳарбий – Республика ва вилоятлараро судлари фаолият 
юритиб келишмоқда.
Ўзбекистон Республикаси “Судлар тўғрисидаги” 
қонунига мувофиқ, Ўзбекистон Республикасида судлар 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
Конституцияси 
ва 
бошқа қонунларида, инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги 
халқаро ҳужжатларда эълон қилинган фуқароларнинг 
ҳуқуқ ва эркинликларини, корхоналар, муассасалар 
ва ташкилотларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонун билан 
қўриқланадиган манфаатларини суд йўли билан ҳимоя 
қилишга даъват этилган
2
, бўлиб барча судларда ишлар очиқ 
суд мажлисида кўрилади. Ишларни ёпиқ мажлисда кўриб 
чиқишга фақат қонунда белгиланган ҳолларда йўл қўйилади.
Судлар томонидан очиқ суд мажлислари асосан 
судларнинг биноларида махсус ажратилган хоналарда – суд 
мажлис залларида кўрилади. 
Суд мажлис залида мебелларни, жиҳозлар ҳамда 
техник воситаларнинг етарли даражада мавжудлиги 
судьянинг кўрилаётган иш юзасидан иштирокчиларини 
тўлиқ жалб этишида ҳамда суд процессини тўғри олиб 
борилишга катта таъсирини кўрсатади. Бундан ташқари, 
судьянинг холислигини, ташқаридан бирон-бир шахсни 
аралашувидан сақланиши учун суд мажлис залида алоҳида 
маслаҳатхонанинг бўлишлиги ҳам аҳамиятга эгадир. 
2 
Ўзбекистон Республикаси Судлар тўғрисидаги қонуннинг 
2-моддаси

---

13
Мебеллар – бу судьянинг иш столи ва стули, суд мажлиси 
баённомасини юритиш учун суд мажлиси котибининг 
стол-стули, суд мажлисида иштирок этувчи прокурор ва 
адвокатлар учун стол-стул, даъвогар ва жавобгар, шунингдек, 
низони ҳал этиш учун кўмаклашувчи шахслар – экспертлар, 
мутахассислар, таржимон, айрим давлат органларининг 
вакиллари, жамоат органларининг вакиллари, гувоҳлар, 
шунингдек суд мажлиси очиқ ўтказилиши муносабати билан 
жамоатчилик ва аҳоли вакилларининг ўтиришлари учун 
стулларнинг бўлишлиги; Жиҳозлардан - суд мажлисини 
баённомасини тузиш учун компьютер жамламаси, ёритиш, 
иситиш мосламаларини ишлаши кабилар. Мана шундай 
шароитларга эга бўлган суд мажлис залларида ҳақиқий 
суд мажлислари ўтказилишига эътиборингизни қаратдик. 
Бундай талабларга эга бўлган суд мажлис хоналари сайёр суд 
мажлисларини ўтказилишда мавжудми?
Агар суд мажлисининг янада шаффофлигини ва 
очиқлигини таъминлаш учун жамоатчилик меҳнат қилиб 
келаётган корхона биноларида ёки аҳоли яшаш жойларидаги 
маҳалла фуқаролар йиғинлари, Ҳалқ қабулхоналари ва 
бошқа турдаги биноларда ўтказилаётган суд мажлисларида 
юқорида қайд этилган жиҳозланган бинони бўлишлигини 
таъминлашга доим ҳам эришиб бўлмайди.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан 
тузилган умумлаштиришга кўра, судлар томонидан 2016-
2018 йиллар давомида суд биносидаги мавжуд мажлис 
залидан ташқарида ўтказилган суд муҳокамалари бўйича 
тузилган жадвалга эътибор қаратсак:

---