Reja: Pulning xalqaro munosabatlardagi harakatini yuzaga keltiruvchi omillar. Erkin ishlatiladigan valyutalar

Valyuta riski va valyuta kelishuvi. Xalqaro hisob - kitoblarda valyuta riski va valyuta kelishuvi mavjud bo'lib, xalqaro valyuta munosabatlarida ishtirok etuvchi tomonlarning iqtisodiyoti, moliyaviy holati va tashqi siyosatini barqarorligini oldini olish maqsadida tuziladi.
Valyuta riski - tomonlar o'rtasida tashqi savdo va kredit shartno-malarini imzolash jarayonida to'lov vositasi sifatida foydalaniladigan valyuta kursining o'zgarishi tufayli vujudga kelishi mumkin bo'lgan yo'qotishdir. Odatda valyuta kursi bahosining tushishi natijasida eksportyor va kreditor zarar ko'radi, to'lov valyutasi kursining oshishidan esa importyor va qarzdor moliyaviy mablag'larini yo'qotadi. Xalqaro hisob - kitoblarda valyuta riskidan ko'rilishi mumkin zararlarni oldini olish maqsadida himoya kelishuvi to'g'risida shartnoma shartlari joriy etiladi, bu shartlar eksporter va importer o'rtasida tuziladigan shartnoma va kontraktlarda ko'zda tutiladi. Bretton - vudse valyuta tizimi inqirozigacha bo'lgan davrda va oltin pariteti bekor qilinguncha oltin kelishuvlari qo'llanilar edi, bunda to'lov vositasining pariteti oltinga nisbatan o'zgaradigan farq summasi proporsional ravishda to'lab berilgan.
Valyuta kelishuvi - eksporter va importeriga to'lov vositasining qadrsizlanishidan himoya qilish bo'lib, to'lov valyuta kursining o'zgarishi natijasida vujudga keladigan farqni proporsional tarzda to'lab berish haqidagi kelishuvdir.
Akkreditiv. Xalqaro hisob - kitoblar ichida akkreditiv juda ko'p qo'llaniladigan pul o'tkazmalarining shakli hisoblanadi. Akkreditiv bilan hisob - kitobda importer benefitsarning nomiga akkreditiv ochish yuzasidan topshiriq beradi, akkreditiv summasi benefitsarning tovarlar etkazib berganligi yoki xizmatlarni ko'rsatganligini tasdiqlovchi hujjalari asosida uning hisobiga o'tkaziladi.
Xalqaro akkreditiv bilan hisob - kitoblarni amalga oshirishda quyidagi tomonlar ishtirok etadi:
> importer, bankka akkreditiv ochish uchun murojaat qiluvchi;

• 
  emitent - bank, akkreditiv ochuvchi bank;
  
• 
  avizo qabul qiladigan bank, ushbu bank importer bankida benefitsar nomiga akkreditiv ochilganligi haqida xabarni eksporterga etkazadi va toiovni amalga oshiradi;
  

> benifitsar - eksporter, uning hisobiga akkreditiv ochiladi.
Xalqaro hisob - kitoblarning akkreditiv shakli eksporterga to'lovni
kafolatlashi bilan alohida ahamiyat kasb etadi, chunki eksporter va importer o'rtasida tuzilgan shartnoma summasi oldindan eksporterga xizmat ko'rsatadigan bankning akkreditiv hisobvarag'iga o'tkazib beriladi. Shuning uchun eksporterlar xalqaro hisob - kitoblarda to'lov qobiliyati nisbatan past importerlar va siyosiy - iqtisodiy jihatdan beqarorlik mayjud bo'lgan mamlakat eksporterlari toiovlarni amalga oshirishda ushbu shakldan foydalanishni afzal ko'radi.